ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑ — ΚΡΙΤΙΚΗ
~João da Penha
ΠΟΙΗΤΗΣ, ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ
Αν πάρουμε σαν παράδειγμα το τραγούδι του Frank Sinatra που λέει ότι, όλοι τραγουδούν αλλά μόνον δέκα με δώδεκα τραγουδιστές υπάρχουν, μπορούμε να πούμε ότι μόνο τόσοι λίγοι αληθινοί ποιητές υπάρχουν στον κόσμο — εδώ και παντού, ποιητές του χθές ή σημερνοί. Κι υποπτεύομαι ότι δεν θα υπάρξουν ποτέ πολλοί ή τουλάχιστον δεν θα υπάρξουν πολλοί εξαιρετικοί. Κι είμαι σίγουρος πως δεν θα υπάρξουν τόσοι πολλοί όσα τα βιβλία ποίησης που εκδίδονται και προωθούνται από οικονομικά ισχυρούς φορείς και με τίτλους που είναι μόνο για να εντυπωσιάσουν. Συναντούμε πολλές ποιητικές εξαασκήσεις κάνουν ακριβώς αυτό: μιαν εξάσκηση ή φαντάζονται ότι κάνουν. Αλλά εκείνοι που γράφουν εξαιρετική ποίηση είναι λίγοι από λίγους χαρισματικούς που ανήκουν σε μια ξεχωριστή κλάση ανθρώπων.
Ο Schiller είπε ότι δεν αρκεί να γράψει κανείς καλούς στίχους για να αυτοονομαστεί ποιητής γιατί ο καθένας κι απανταχού μπορεί να γράψει μερικούς στίχους αλλά αυτοί που γράφουν εξαιρετική ποίηση είναι πολύ λίγοι όπως ανέφερα πιο πάνω. Μόνον η μικρή αυτή κλάση ανθρώπων έχει το χάρτη του μονοπατιού. Κι όσοι το έχουν και γνωρίζουν πώς να το διαβάζουν, και ξέρουν πώς να το εξηγούν, αυτοί μόνο ηγούνται και οδηγούν όλους τους άλλους, όλους μας εννοώ, που αποτελούμε την ομάδα των δημιουργών-ποιητών, προς τον τόπο της ποίησης, κι αν είμαστε ευαίσθητοι στα των Μουσών θα καταλάβουμε. Οι υπόλοιποι θα κάνουν απλά τουρισμό.
Ο Eric Ponty, που μετέφρασε το βιβλίο ποίησης του Μανώλη Αλυγιζάκη στην Πορτογαλική γλώσσα, έχει το χάρτη του μονοπατιού γιατί είναι ο ίδιος ένας αυθεντικός ποιητής κι η ωριμότητά του είναι ολοφάνερη, όπως μας υπογραμίζει η έκδοση του “Retirement Boy Goes to the Circus in Brodowski” (Εκδόσεις Μούσα, Σάο Πάολο, Βραζιλία, 2003).
Στο βιβλίο του Μανώλη Αλυγιζάκη, ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑ που μετέφρασε ο Eric Ponty και συγκεκριμένα στο ποίημα, ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ,
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ
Στον ήλιο του Απόλλωνα μεγάλωσα
λεπτά εκφραστικά
μόνος στα σκοτεινά
πρoτού τα μάτια ανοίξω
είχα για συνοδία
το νόμο της αποτυχίας
που εγεννήθηκα τυφλός
μ’ είπαν κι αιρετικό
μια επανάσταση στη γέννησή της
πριν καν μια λέξη να ειπώ
κλάμα λυπητερό ή πόνου
συγκέντρωσα όλη τη δύναμή μου
το ραντεβού μου με το θάνατο εταχτοποίησα
ώρες πριν γεννηθώ
στα χέρια της μητέρας
νιογένητη γιορτή
λάθος επιτρεπταίο
δυο πόδια για να περπατώ
μία καρδιά
για να αισθάνομαι
κι άλλα ανθρώπινα
μεγαλοσύνης σύσσημα
Η ανάπτυξη του ποιήματος αυτού αποδεικνύει ότι ο χώρος του ποιητή δεν υποκλείνεται μπροστά σε καθορισμένους λεκτικούς και κανόνες αλληλουχίας που κυβερνούν τον κόσμο της εμπειρίας (τίποτα δεν είναι πιο πραγματικό απ’ το τίποτα, είπε ο Δημόκριτος) κι οι ποιητές το γνωρίζουν αυτό καλά. Γι’ αυτό ακριβώς υπάρχει και το ειδικό λογικό. Ειδικό αλλά όχι αμφισβηταίο ή αυθαίρετο. Ειδικό γιατί οι ποιητές κατέχουν το “κλειδί του βασιλείου”.
Ο Croce και ο Vossler, τώρα που το θυμήθηκα, πολέμισαν ένα γύρω στη φράση Η Στρογγυλή Τράπεζα είναι τετράγωνη και για τον Ιταλό αναλυτή η φράση αυτή δηλώνει ότι δεν υπάρχει καθόλου λογική έννοια, ενώ ο Γερμανός αναλυτής έλαβε τη φράση αυτή σαν αληθινή, από αισθητική και γραμματολογική άποψη αδιαφορώντας για το λογικά αδύνατο. Ο Vossler κι “άλλοι πολλοί πριν και μετά απ’ αυτόν κατάλαβαν ότι οι ποιητές είναι ο μόνοι που δημιουργούν την πραγματικότητα. Στην κυριολεξία οι ποιητές δημιουργούν κόσμους όπως στα ποιήματα του Μανώλη Αλυγιζάκη που μετέφρασε ο Eric Ponty, μουσικός αλλά και ποιητής, που ακολουθούν τη συμβουλή του Wagner ότι ο ποιητής τονώνει το αντιληπτό του ανθρώπου και τον οδηγεί στο να κάνει νέους συνδυασμούς του αντιληπτέου έχοντας σαν οδηγό την αισθητική του αντίληψη.
Αν, όπως μας λέει ο Eric Ponty σ’ ένα απ’ τα ποιήματα αυτά,
στα χέρια της μητέρας
νιογένητη γιορτή
λάθος επιτρεπταίο
δυο πόδια για να περπατώ
είναι εξ ίσου αληθινό και πρέπει πάντα να δίνουμε προσοχή στο τί μας λένε οι ποιητές (λίγοι εξηγούν τις λέξεις καλύτερα απ’ τους ποιητές, γείτονες των φιλοσόφων). Ο Eric Ponty, στο απόγειο της δημιουργικής του καρριέρας, μας λέει και μας υπογραμμίζει πολλά αφού η μετάφραση των ποιημάτων ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑ του Κρητικού-Καναδού ποιητή, συγγραφέα και μεταφραστή Μανώλη Αλυγιζάκη δεν είναι τίποτε άλλο από ένα ποιητικό αριστούργημα.
“…για τη συνεχή του αντανάκλαση-ενδοσκόπηση και λυρική φωνή και τον τρόπο που βλέπει την ύπαρξη όχι σαν ένα στείρο αντικείμενο, αλλά σαν ένα σύνθετο δυναμικό που έχει τη δική του εξαιρετική και ιδιόμορφη εικόνα του αληθινού…” όπως μας λέει ο ποιητής-κριτικός Ηλίας Τουρτίδης, είναι αναγκαίο να δώσουμε προσοχή στη φωνή του Μανώλη Αλυγιζάκη μέσω της μετάφρασης του Eric Ponty που είναι ένας ταλαντούχος σημερνός ποιητής.
~ João da Penha, δημοσιογράφος, συνταξιούχος καθηγητής, που έχει συναργαστεί με πάμπολλα λογοτεχνικά περιοδικά κι εφημερίδες. Επίσης συγγραφέας πολλών βιβλίων όπως των What Is Existentialism (Brasiliense, 2011, 17. ed.) And Philosophical Periods (Ática 2000, 4. ed.). Έχει μεταφράσει για λογοτεχνικά περιοδικά κι εφημερίδες ποίηση των Ρώσων Sierguêi Iessiênin and Alieksandr Blok και διηγήμτα των José María Argüedas, Júlio Cortázar and Gabriel García Márquez, που εκδόθηκανστη λατινική Αμερική.
SECOND ASDVENT OF ZEUS REVIEW
By João da Penha
POET, OF FACT.
Singing, everyone sings, but singers only about ten or twelve.
The boutade, they say, is by Frank Sinatra, whose remarkable vocal skills – it seems to me – have not been contested to this day.
To paraphrase the song of the great American singer, it can be said that there are not so many poets like this in the world – here and elsewhere, yesterday and today. I suspect that there will never be many poets, or at least many great poets. At least, I am convinced, not as many as the growing number of edited collections suggest, by marketing strategy arts, just under hyperbolic titles. Many poetic exercise exercises it, or imagine exercising it. But to make great poetry is grace granted to a minority; to a caste of elect, therefore.
Schiller, by the way, has already warned that it is not enough to create good verses so that its author considers himself a poet. Now, to do verses, almost everyone, at some point in life, has already done. To make POETRY, however, is the road traveled by the minority referred to above. Only she, this chosen caste, has the map of the trail. Whoever holds it, who knows how to read it, interprets its coordinates, leads the others, that is, all of us, who have formed this majority, as creators, of the poetic territory, only by traveling, if sensitive to the Muses, as travelers. For the senseless, the tour of this territory will be nothing more than mere tourism.
Eric Ponty has the map of the trail. He is an authentic poet. Maturity is everything, the supreme bard in the “King Lear” told us. Poet, owner of his craft, poet who reached the full domain of poetic making.
His poetic virtuosity, Ponty has already shown and demonstrated in the magnificent “Retirement Boy Goes to the Circus in Brodowski” (Musa Publishing House, São Paulo, 2003.) In this book with its translation, our poet only makes it reaffirmed. For example when translating this stanza of Manolis’ poem Apollo, which reminds us of Paul Valéry’s Socratic prose in Eupalinos Lame et la Danse Dialogue De L arbre:
APOLLO
And I grew under Apollo’s sun
minutes of expressiveness
alone in darkness and
before I opened my eyes
I was accompanied
by the law of failure
born blind and
accused of heresy
a revolution in its making
even before I could utter
a groan or a begging cry
I gathered all my strength
to pick a date with death
hours before I appeared
in my mother’s arms
newborn festivity
error permitted
two legs just to walk
a heart as if
to feel emotion and
other human traces
of grandeur
APOLO
E eu cresci sob o sol de Apolo
Minutos de expressividade
Sozinho nas trevas e
Antes de abrir os meus olhos
Eu estava acompanhado
Pela lei da bobagem
Nasceu cega e
Acusada de heresia
Uma conflagração na sua fazendo
Mesmo antes que eu pudesse articular
Um suspiro ou um grito a mendigar
Eu ajuntei toda minha força
A seleção de uma data com a morte
Horas antes eu semelhava
Nos meus braços da minha mãe
Festa de um recém-nascido
Erro admitido
As duas pernas apenas a pé
Um coração como se
Sentisse à emoção e
Outros traços humanos
Da grandeza
This defense can be translated as the recognition that poets inhabit a province where logic does not bow down to the principles that govern the empirical world (nothing is more real than nothing, pre-Socratic Democritus preached). Poets know that. That’s why your particular logic. Particular, but not arbitrary. Particular because only they have the “kingdom key”.
Croce and Vossler, the memory comes to me now, they polemicized around the phrase: “The round table is square”. For the Italian thinker, the phrase would sum up to a total absence of meaning, illogical, while the German critic saw it as true, aesthetically and grammatically valid, caring little that logically impossible. Vossler, like so many others, before and after him, realized that the poet is the one who creates realities. Poets are creators of worlds. Therefore, in the poems translated by Eric Ponty, a musician, as well as a poet, he follows the Wagnerian advice that the poet does nothing but stimulate the understanding, leading the reader to make new combinations on the subject already known by means of sensory perception.
If, as Ponty tells us in one of the translated poems, “In My Mother’s Arms /newborn festivity / error permitted / two legs just to walk” it is equally true that we should listen to what poets have to say (few decipher the world better than poets, neighbors to philosophers). Eric Ponty, at the height of his creative force, has much to tell us through these translations as he did with Manolis-a Canadian Greek poet who’s credit is The Second Advent of Zeus a masterful piece.
“…for his sustained reflection, for a lyrical voice, and an invitation to see life not as a barren subject, but as a complex dynamic that has its own extraordinary design and imago of truth” as Ilya Tourtidis tells us, it is urgent that we listen to Manolis’ voice through the translation of the poet-translator Ponty, one of the most talented of his time.
João da Penha, a journalist and retired professor, collaborated in cultural publications such as Encounters with Brazilian Civilization, Cult and Tempo Brasileiro. Author, among other books, of What Is Existentialism (Brasiliense, 2011, 17. ed.) And Philosophical Periods (Ática 2000, 4. ed.), Translated for magazines and newspapers poems by Russians Sierguêi Iessiênin and Alieksandr Blok, and short stories By José María Argüedas, Júlio Cortázar and Gabriel García Márquez, published in The first short stories of ten masters of Latin American narrative (Paz e Terra, 1978). How to read Wittgenstein. São Paulo: Paulus, 2013.
Hellenic Canadian Literature 