Φιληδονία στην ποίηση του Μανώλη Αλυγιζάκη σε σύγκριση με τον Καβάφη και Ρίτσο
Η ιστορία μας διδάσκει ότι η αντίθεση ανάμεσα στη ζωή και στις τέχνες κάνει εύκολη την θεώρηση της ποίησης του Καβάφη σαν ιδιόρυθμη, προσωπική αφού αναπτύσεται πέραν των κατεστημένων μορφών ποίησης και δίχως να συνδέεται με το παρόν. Και το πιο βασικό χαρακτηριστικό της ποίησης Καβάφη είναι η εκλυστική και αιχμηρή του αφήγηση.
Υπάρχουν πολλοί θαυμαστές των ιστορικών ποιημάτων Καβάφη που εξελίσσονται στο μαγικό χώρο της Μεσογείου παλαιών χρόνων και που διαχέονται από ειρωνικά σχόλια εναντίον των κοινωνικών συνθηκών της εποχής κι επίσης από κάποιο στωικισμό
Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξίδι
χωρίς αυτήν δεν θα `βγανες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πιά.
γράφει στο ποίημα Ιθάκη που αποτελεί την πιο αξιόλογη επίκληση της αρχαίας Ελληνικής παράδοσης: το ταξίδι είναι πάντα πιο αξιολόγο από το φτάσιμο στον προορισμό της απογοήτευσης, κι αυτό υπογραμίζεται επίσης στο ποίημα
Θερμοπύλες,
Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες
……………………………………………….
Και περισσότερη τιμή τους πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος
κ΄οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε
αλλά ίσως είναι πιο σωστό να πούμε ότι κύριος ο λόγος που η ποίηση του Καβάφη είναι τόσο γνωστή είναι τα ερωτικά του ποιήματα, που μερικές φορές δεν θεωρούνται σαν τα καλύτερά του επιτεύγματα, αλλά που όμως ασχολούνται με Συναρπαστικες εικόνες ερωτικής επιθυμίας, συνειδητοποίησης και απώλειας.Κι αυτός είναι ο τρόπος έκφρασης όταν η μνήμη διατηρεί το επιθυμιτό που δεν μπόρεσε ν΄αποκτηθεί. Αυτή η ερωτική επιθυμία κάνει την εικόνα πιο ζωντανή και σύγχρονη πλησίον του ενεστώτα χρόνου. Όπως είναι στην περίπτωση του ποιήματος του Μανώλη Αλυγιζάκη, Κολόνα του Δρόμου Αφού χαράξαμε τα αρχικά μας στου δρόμου τη μοναχική κολόνα
χωρίσαμε
εκείνη προς τα δυτικά
εγώ προς την ανατολή
με την υπόσχεση
να ξανασυναντηθούμε
κάτω απ’ την κολόνα τούτη
ν’ αναζητήσουμε παλιά σημάδια
μα τις Σειρήνες δεν σκεφτήκαμε ποτέ
τους Κύκλωπες τον άγριο Ποσειδώνα
μα δεν σκεφτήκαμε ποτέ
τον πονηρό βαρκάρη
Κανείς εκτός απ’ τον Καβάφη που μελέτησε με ενθουσιασμό, με σεβασμό και προσοχή όλες τις λεπτομέρειες των ιστορικών γεγονότων δεν θα αναγνώριζε τον κίνδυνο που καιροφυλακτεί όταν κάποιος παρασύρει τους ανθρώπους απ’ το ιστορικό περιεχόμενο της γεννιάς του και η σπουδαιότητα αυτή δεν είναι πιο ολοφάνερη από το επόμενο ποίημα
Η ΠΟΛΙΣ
Είπες, ‘θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλύτερη από αυτή
κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή
κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.
…………………………………………………………………….
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μην ελπίζεις
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.
Ποίηση που δεν υπάρχει καλύτερη της και ταυτόχρονα διαχρονική που μεταθέτει τον αναγνώστη στην εποχή του μεγάλου Καβάφη. Αλλά η πρόθεση ν’ αντιμετωπίσουμε τον Καβάφη σαν τωρινό ποιητή που ομιλεί με γλώσσα διάφανη και πολύ γνωστή σε όλους μας για αναμφισβήτητα θέματα έχει σαν αποτέλεσμα την αφαίρεση κάποιας σοβαρής λεπτεμέρειας που αν την επιστρέψουμε στο χρόνο του Καβάφη διαπιστώνουμε ότι ο Αλεξανδρινός ποιητής μεταλλάσεται στο διαχρονικό και ποιητή του μέλλοντος αντι για τον ποιητή του δεκάτου ενάτου αιώνα. Αυτή η λεπτομέρεια συνυπάρχει επίσης και στην ποίηση του Μανώλη Αλυγιζάκη που αντλεί από το μυθικό κόσμο της αχαίας Ελλάδας και ξεδιπλώνει εικόνες φιληδονίας, εγκατάλειψης και απώλειας.
Η ποίηση του Καβάφη, είναι πλούσια, αφηγητική, χωρίς μουσικότητα κι είναι βαθειά ριζωμένη στο χρόνο του ποιητή και μερικά απ’ τα ποιήματά του προς έκλπηξη πολλών είχαν γραφτεί σα σονέτες ή άλλου είδους καθιερωμένου στίχου.
Ο Μανώλης Αλυγιζάκης γεννήθηκε στο Κολυμπάρι της Κρήτης το 1947. Όταν ήταν σε μικρή ηλικία η οικογένειά του μετακόμισε στην Θεσσαλονίκη και μετά στην Αθήνα όπου τέλειωσε το Γυμνάσιο και το Πάντειο Πανεπιστήμιο απ’ όπου αποφοίτησε με το πτυχίο Πολιτικών Επιστημών.
Μερικά απ’ τα ποιήματα του Καβάφη έχουν προσπεραστεί από τους αναγνώστες λόγω του ότι αναφέρονται στο ένδοξο παρελθόν, σε ιστορικά γεγονότα και θεωρούνταν ότι δεν σχετίζονταν καθόλου με τη σύγχρονη εποχή. Με τον ίδιο τρόπο μερικά από τα ποιήματα του Μανώλη Αλυγιζάκη αντλούν από μυθικές εικόνες, την αστέρευτη πηγή των περισσοτέρων Ελλήνων ποιητών, κι έτσι δημιουργούν ένα αναπόσπαστο σύνδεσμο με το αρχαίο κάλλος που ο σύγχρονος ποιητής Αλυγιζάκης διατηρεί στη μνήμη του, εικόνες και στοιχεία που διαχέουν πολλά απ’ τα ποιήματά του.
Η ομορφιά παρουσιάζεται αναμφίβολα μέσω των ποιημάτων του Μανώλη Αλυγιζάκη που χρησιμοποιεί σαν πρώτιστο του μέσο την εμπειρία του και τη δύναμη του Έρωτα. Το ψυχολογικό του γίγνεσται προσελκύει και με αυθεντικότητα κοσμεί την προσωπική του λατρεία προς την έννοια της ερωτικής έλξης που απευθύνεται προς αυτόν από γυναικεία υπέροχα κορμιά που τον φέρνουν σε υπερβατική έκσταση, μέσω της βαθείας του αγάπης για το γυνακείο φύλλο και την αφοσιωμένη του κατανόηση. Είναι ολοφάνερτο ότι συναντεί τον σκοπό της ζωής του όταν ερωτεύεται με πάθος την αγαπημένη του.
Δεν παύει να υπενθυμίζει ότι ακόμα και πριν γενηθεί θα ήθελα να γίνει
ένα φεστιβάλ
μια κίνηση πουλιού ή τραγουδιού
ένας εσπερινός
ένας απλός ανασταναγμός
που θα θωπεύσει τα χείλη της αγαπημένης του
Αν νιώθει ανυπεράσπιστος μπροστά στην παντοδύναμη Μοίρα, δηλώνει ολοκάθαρα ότι η αγκαλια της γυναίκας του γνέφει και θέλει αναμφίβολα να γευτεί με πάθος κάθε γυναίκεια καμπύλη
το αδιευκρίνιστο μηδέν
αιώνεια απροσδιόριστο
κι αυτό η προσταγή
κι αυτό η υποταγή
κι αυτό ο οργασμός
κι αυτό ο έρωτας
κι αυτό είσαι εσύ
αισθάνεται ότι ο Έρωτας τον έχει εκλέξει και διαχέεται από ερωτικό πάθος που ελύθερα εκθέτει στους ερωτικούς του στίχους. Σαν γενναίος υπερασπιστής της λαγνείας και της φιληδονίας και των αληθινών ερωτικών αισθήσεων μας μετουσιώνει χαρίζοντάς μας τροφή για την ψυχή.
Ιδεαλισμός, πραγματισμός και κάποια μεσσιανική πρόθεση συνυπάρχουν μαζί με την παράδοση και την αισθησιακή χαύνωση, ο έρωτας αφιερώνεται σε πρόσκαιρες ερωτικές απολαύσεις και ερωτική μέθη που συντελούν τα υπόλοιπα στοιχεία της ποίησης του Μανώλη Αλυγιζάκη. Έχοντας αποκτήσει ποιητική μεστότητα και ικανότητα να δημιουργεί υποβλητικές εικόνες με το δικό του προσωπικό τρόπο, μας οδηγεί σ’ αυτό που αποτελεί την πιο λαμπρή έκφραση των πιο κρυφών του σκέψεων και πιστεύω με την παρουσία του κόσμου καθ’ υποβολήν.
Ο τρόπος του επίσης ενισχύεται απ’ τη μνήμη που έχει διατηρήσει αυτό που η επιθυμία μερικές φορές δεν συγκρατεί. Αν αυτή η επιθυμία και νοσταλγία ανεφερόταν σε άλλους ανθρώπους ίσως να φαινόταν πιο πρόσφατες, τωρινές. Αλλά όταν βλέπουμε το πρώτο ποίημα Σκανδαλίζειν του βιβλίου ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ διαπιστώνουμε ότι μόνο ένας ποιητής σαν το Μανώλη θα μπορούσε να γράψει τέτοιον ερωτικό υμέναιο
σαν πουλί παγωμένο πάνω
σε φακό φωτογραφικής μηχανής
η ήβη της τον σκανδαλίζει
σαν έρχεται στο νου του
απ’ τις μέρες εκείνου του Αυγούστου
στο ηλιοκαμένο νησί
στο νωχελικό μεσημεριανό ύπνο
στην τραγουδιστή λαγνεία
αλλιώς ο καθρέφτης θα ράγιζε απ’ την ένταση
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1880 και 1890 ο Καβάφης έγραφε ποίηση, άρθρα και κριτικές στα ελληνικά και στα αγγλικά, που είχε εξασκήσει καλά κατά τη διαμονή του στο Λονδίνο, και που έστελνε σε διάφορες εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά στην Αλεξάνδριας αλλά και στην Ελλάδα. Κι εδώ υπάρχει μια ομοιότητα με τον Μανώλη Αλυγιζάκη που ζει στο Βανκούβερ του Καναδά και γράφει ποίηση στα ελληνικά και στα αγγλικά που αναφέρεται στον τόπο που ζει αλλά και στην πατρίδα του, τη μακρινή Κρήτη.
Ο Γιάννης Ρίτσος γενήθηκε στη Μονεμβασία το 1909. Μετά τα γυμνασιακά του χρόνια μετακόμισε στην Αθήνα που εργάστηκε για μερικά χρόνια πριν γυρίσει στα πατρικά εδάφη όπου και άρχισε να γράφει και να ζωγραφίζει, η άλλη του αδυναμία που μαζί με το γράψιμο ασχολήθηκε για όλη του τη ζωή. Ίσως η ζωγραφγική να τον έμπνευσε να γράφει αισθησιακά ποιήματα
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Είναι πολύ μακρινές οι γυναίκες. Τα σεντόνια τους μυρίζουν
καληνύχτα.
Ακουμπάνε το ψωμί στο τραπέζι για να μη νιώσουμε πως λείπουν
τότε καταλαβαίνουμε πως φταίξαμε. Σηκωνόμαστε απ’ την καρέκλα
και λέμε
Κουράστηκες πολύ σήμερα, ή άσε θ’ αν’αψω εγώ τη λάμπα
………………………………………………………………………………………………
Ακούς το βήμα της να τρίζει στα παλιά σανίδια
κούς τα πιάτα να κλαίνε στηνπιατοθήκη κ’ ύστερα ακούγεται
το τραίνο που παίρνει τους φαντάρους για το μέτωπο
Μερικές φορές τα ποιήματά του Γιάννη Ρίτσου διαχέονται από εικόνες ονειρικές και γεγονότα που αποκτούν σώμα κι αναπτύσονται σε χώρο που λίγο λίγο γίνεται πιο γνωστός και πιο πολύ ελκυστικός. Χώρος που την ίδια στιγμή ταυτίζεται με τον ελλαδικό χώρο: μπαλκόνια, γεράνια σε γλάστρες, αγάλματα, μαυροφορεμένες γυναίκες
και φυσικά πάντα η γαλανή θάλασσα που παίζει πρωταρχικό ρόλο. Το άγγιγμα του Ρίτσου είναι απαλό αλλά η επίδρασή του στον αναγνώστη αναμφίβολη. Πολλά εξαρτώνται φυσικά από την εικόνα που δημιοργεί την αφήγηση του ποιήματος. Μερικά απ’ τα ποιήματα αυτά είναι λακωνικά, τόσο πολύ αφαιρετικά αλλά τα τμήματα της ιστορίας που έχουμε μπροστά μας έχουν απαράμιλλη δύναμη. Όσο πιο λίγο δέχομαι τόσο πιο μεγαλύτερη είναι η επίδρασή του, είπε ο Αλμπέρτος Γιακομέττι κι αυτή η βαθειά έννοια διαχέει πολλά απ’ τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου.
Κάτω απ’ το πρίσμα αυτό η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή τόσο για τις λεπτομέρειες των θεμάτων τους όσο και για τις διαφοροποιήσεις τους ανάμεσα στο ιστορικά υπόβαθρό που πολλά έχουν και στο ερωτικό. Ο ερωτισμός είναι μια μορφή του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου καθώς ο καθένας αναζητεί το άλλο ήμισυ για να ολοκληρωθεί η έννοια του ζεύγους. Αλλα αυτή η αναζήτηση του ετέρου ανταποκρίνεται στην εσωτερική φύση του καθενός τη στιγμή που εξωτερικεύεται αυτή η επιθυμία με διαφορετικό τρόπο στο κάθε πρόσωπο. Κι όταν ο έρωτισμός υποδαυλίζει την αναζήτηση του άλλου τότε εμφανίζεται η διαφοροποίηση της έκφρασής της έλξης ανάμεσα στα δύο άτομα.
Η έννοια της απώλειας του κατεστημένου κόσμου που ωφείλεται στην αισθητική ένταση που παρουσιάζεται είναι αυταπόδεικτη και τότε απρόσμενα αποτελέσματα μερικές φορές ξεπηδούν όταν η γλυκύτητα του έρωτα μετατρέπεται σε πίκρα και ο κήπος μας μεταλλάσεταιν από ανθισμένο σε έρημο χώρο και τα διάφορα εμδιαφέροντα του σπιτιού γίνονται η ρουτίνα που καταπλακώνει το κάθε ερωτικό έναυσμα. Τη στιγμή αυτή ο ερωτευμένος αναγνωρίζει την οντολογική του υπόσταση σαν ολοκάθαρη έλειψη, σαν απώλεια και συχνά ο κόσμος εμφανίζεται σαν να τον βλέπουμε εκ των έσω και το μόνο καταφύγιο ποτ εμφανίζεται μπροστά μας είναι ο πιο έντονος ερωτισμός όπως στο εξής ποίημα που συνδυάζει το θάνατο με την αναγεννητική δύναμη του έρωτα
ΑΙΝΙΓΜΑ
Τίποτα δεν μας έχει απομείνει
εκτός απ’ τη λαγνεία του έρωτα
κι από τη σκαλιστή ταφόπετρα
στο μάρμαρο ονόματα αόριστα
στο μάταιο κενό αχτίνα μοναχή
που έλαμψε στο στήθος σου επάνω
μια αστραπή μονοστιγμής
που φώτισε την έλξη στη ματιά μου
και ρώτησες —
άραγε υπάρχει κάποιο νόημα
που ψάχνουμε μες το σκοτάδι
για να βρούμε ή μοναχικό μας
καταφύγιο τα δυό κορμιά;
Η λαγνεία που περιγράφεται στην ποίηση του Μεσογειακού περιβάλοντος κι ιδιαίτερα στον ελλαδικό χώρο ίσως να υπάρχει από καταβολής κόσμου και σιγοκαίει μέσα στις καρδιές των ποιητών και ποιητριών της Ελλάδας όπως έχουμε διαπιστώσει από την ιστορία αιώνων και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η ποίηση των αρχαίων Ελλήνων Θεών ίσως έχει πεθάνει αλλά η ψυχή της πάντα ζει στην ψυχή των Ελλήνων. Ο Έρωτας κι ο Διόνυσος είναι πάντα ζωντανοί από τα αρχαϊκά χρόνια ως σήμερα και πιο πολύ στην ποίηση του Μανώλη Αλυγιζάκη που ζει στο Βανκούβερ του δυτικού Καναδά αλλά δεν έχει λησμονήσει τις κρητικές ρίζες του και γράφει στις δύο γλώσσες αγγλικά κι ελληνικά υπογραμίζοντας με τ εξής παράδειγμα ποιήματος ΦΙΛΙ την αισθησιακή σύνδεση μεταξύ της ποίησης του και την ποίηση του Κ. Καβάφη και Γιάννη Ρίτσου
ΦΙΛΙ
Πέταξε το καπέλο στην καρέκλα
έβγαλε το πουκάμισο αποκαλύπτοντας
το μαυρισμένο στήθος που ο σταυρός
αντανακλούσε του ήλιου τις αχτίνες
μα η καρδιά του χτύπησε πιο έντονα
όταν εκείνη τον πλησίασε
και βάζοντας το χέρι της στο ευλογημένο σημείο
του φίλησε τα χείλη λέγοντας. Μου έλειψες!
~Έρικ Πόντυ, ποιητής, μεταφραστής, Σάο Πάολο, Βραζιλία, 2016
Sensuality in Manolis’ Poetry Compared to Cavafy and Yannis Ritsos
As history teaches us, the contrast between life and art has made it easy to think of Cavafy as special, personal as an artist whose work exists free from tradition and attachment to a specific moment in time. This trend has been prompted by the two elements of his poetry for which he is most famous: his surprisingly contemporary theme (one of his themes, at least), and his attractive and direct style.
Certainly there have always been many readers who appreciate the so-called historical poems, situated in magical places of the Mediterranean during times that have been long dead and acrimonious with sociable irony and a certain tired stoicism. (“Ithaca gave you the beautiful journey, / without her you would not have put in the passage. / But now she has nothing to give you,” he writes in what may be the most famous evocation of ancient Greek culture: the journey is always more important than the fatefully disappointing destination.) This can be seen in the poem:
Thermopylae
Honor to all of those who in their lives
have settled on, and guard, a Thermopylae.
Never stirring from their obligations;
just and equitable in all of their affairs,
but full of pity, nonetheless, and of compassion;
generous whenever they’re rich, and again
when they’re poor, generous in small things,
and helping out, again, as much as they are able;
always speaking nothing but the truth,
yet without any hatred for those who lie.
And more honor still is due to them
when they foresee (and many do foresee)
that Ephialtes will make his appearance in the end,
and that the Medes will eventually break through
But it is probably fair to say that the popular reputation of Cavafy rests almost entirely on the remarkably preexisting way in which his other “sensual” poems, often not considered as this poet’s gift, deal with the ever-fascinating and pertinent themes of erotic desire, realization and loss.
The way, too, when memory preserves what desire so often cannot sustain. That desire and longing only makes it appear more contemporary, closer to our own times. Perhaps this is the case with Manolis’ poem:
Lamppost
After leaving our marks
on the sole lamppost
we parted
she to the west
I to the east
with a promise
to meet again
by this lamppost
and trace our marks
though we never thought of the Sirens
the Cyclops and the angry Poseidon
though we never thought of the pricey
ferryman
No one but Cavafy, who studied history not only eagerly but with a studious respect and meticulous attention to detail, would have recognized the dangers of abstracting people from their historical contexts; and nowhere is this abstraction more dangerous than in the case of Cavafy himself.
THE CITY
You said: “I’ll go to another land, to another sea;
I’ll find another city better than this one.
Every effort I make is ill-fated, doomed;
and my heart —like a dead thing—lies buried.
How long will my mind continue to wither like this?
Everywhere I turn my eyes, wherever they happen to fall
I see the black ruins of my life, here
where I’ve squandered, wasted and ruined so many years.”
New lands you will not find, you will not find other seas.
The city will follow you. You will return to the same streets.
You will age in the same neighborhoods; and in these
same houses you will turn gray. You will always
arrive in the same city. Don’t even hope to escape it,
there is no ship for you, no road out of town.
As you have wasted your life here, in this small corner
you’ve wasted it in the whole world.
Surely his work is as good as great poetry can be and at the same time timeless in the way we like to think that great literature can be alchemizing details of the poet’s life, times and obsessions into something relevant to a large audience over the years and even centuries.
But the tendency to see Cavafy as one of us, as one in our own time, speaking to us with a voice that is transparent and admittedly ours about things whose meaning is self-evident, threatens to take away a specific detail one that, if we give it back to him, makes him look larger than life and more a poet of the future, as it was once described, rather than the time he lived in. This detail also pertains to Manolis who refers to mythical passages of his home-country and unfolds scenes of sensuality, abandonment and loss.
Cavafy’s style, to begin with, is far less prosaic, much richer although not musical, and rooted deeply in the nineteenth century in which he lived for more than half of its life. Some readers will be surprised to learn that many of Cavafy’s poems, even when he was almost forty, were cast as sonnets or other prepared forms of verse.
Manolis was born in Kolibari a small village west of Chania on the Greek island of Crete in 1947. At an early age his family took him first to Thessaloniki and then to Athens where he was educated, earning a Bachelor of Science in Political Science from the Panteion University of Athens.
The subject in some of Cavafy’s poems which tend to be overlooked by readers as difficult are the poems deliberately placed in the dark, geographical and temporal margins of the Greek past: poems which seem not to have much to do with today’s concerns and are often passed in favor of works with more contemporary appeal.
Perhaps this is the case with Manolis who draws from the same Greek sources as Cavafy does making historical references to Greece, the cradle where his soul was born, when he creates the Greek myths interacted in his contemporary poetry. Even far from his motherland Greece where he resides now he still retains in his poetic memory, images and themes he channels through verve in this book and others.
Can Manolis channel the beauty as easily as he describes in his verse? “An ancient time leader / as an anointed and pious / a musical instrument of candor flowing free / ready to speak with words that relieve pain and free the soul?” Yes its main tool is its firsthand experience of the power of Eros. His psychological makeup attracts and conveys authenticity and happiness based on his worship and being adored by sensual and provocative female figures exposing him in an ecstatic transcendence through the lustful bodies of his poems and his deep love and undoubtable understanding. It is obvious that he finds his purpose in falling in love passionately for his beloved.
He does not hide that before he emerged he wanted to become “a festival / movement song of a bird / a vesper / a simple sigh / that will heal the lips of his beloved.” If he feels powerless in the face of inconceivable and powerful Destiny, he declares that a woman’s embrace beckons him and he likes to give in to his passion: “dark and vague circle / forever indeterminable / and this, the command / and this, the Obedience / This, the orgasm / and this, the Eros / and this is you.” He feels being favored by Eros and he diffuses his burning passion with light that fills his erotic verses. As a gallant defender of lust and sensuality and the true emotions of love, he delivers joy to the soul.
Both idealism and pragmatism, messianism, but also tradition and the languor of the senses, the subjects of love dedicated to ephemeral satisfaction and erotic drunkenness make up the changes of its vast poetic content. Having the maturity of an accomplished poet and the ability to create evocative images in a personal way, the poet introduces us to what constitutes the most brilliant expression of his most intimate thoughts and beliefs in front of the world of his time and age.
The way, too, where memory preserves what desire so often can’t sustain. That desire and longing were for other men only makes it appear more contemporary, closer in our own times as we see in this opening poem of Scandalous, which poem may seem obscene and prosaic created by a minor poet, but when created by a poet such as Manolis it locks up the erotic aura of a Moravia.
like a bird stilled by camera lens
her scandalous vulva visits his mind
from days of that August
on the scorched island
in low tone siesta
in muffled moaning
lest the mirror would crack from tension
In the 1880s and 1890s, Constantine Cavafy was a young man with modest literary ambitions, writing verses and contributing articles, critiques and essays, mostly in Greek but also in English (a language in which he was perfectly at home as a result of spending a few of his adolescence years in England), on a various idiosyncratic subjects, for Alexandrian and Athenian newspapers. The cunning similarity in the biographies of these two poets binds Cavafy with Manolis who lives in Vancouver and writes poems in Greek and English referring to both countries.
Yannis Ritsos was born in Monemvasia, Greece, on May 1, 1909, in a family of landowners. He did his early schooling and finished high school in Gythion, Monemvasia and after graduating in 1925, he moved to Athens where he began working on typing and copying legal documents. A year later, he returned to his home town where he spent his time writing and painting, another form of art that he devoted himself which along with his writing he kept for the rest of his life, perhaps the painting has given him elements of his sensual poems:
WOMEN
Our women are distant, their sheets smell of goodnight.
They put bread on the table as a token of themselves.
It’s then that we finally see we were at fault; we jump up saying,
‘Look, you’ve done too much, take it easy, I’ll light the lamp.
’She turns away with the striking of the match,
walking towards the kitchen, her face in shadow,
her back bent under the weight of so many dead –
those you both loved, those she loved, those
you alone loved . . . yes . . . and your death also
Listen: the bare boards creaking where she goes.
Listen: the dishes weeping in the dishrack.
Listen: the train taking soldiers to the front.
Sometimes the poems are invested with the fractured logic of the dream with images of dream events or they’re placed in a landscape of dreams that grows, as one reads more, more and more recognizable, less strange, always attractive. At the same time, their locations and quotations are redemptive of a completely recognizable Greece: the balconies, the geraniums, the statuary, women in their black attires and, in a lasting way, the sea. His touch is light, but its effect is profound. Much depends on the image that causes the narrative movement. Some poems are so small, so distilled, that the fragments of history given to us – the kids’ psychodramas – have an irresistible power. “The less I get the bigger it gets,” said Alberto Giacometti and the same powerful reticence is a feature in Ritsos’ shorter poems.
The content of Yannis Ritsos also deserves renewed attention – both the specific themes of the individual poems, which in fact keep the historical and the erotic in a single focus.
Eroticism is one of the appearances of man’s inner life. In this one deludes himself because one is seeking the object of his desire. But this object of desire responds to the internal desire. The choice of an object always depends on the individual’s personal tastes: even if it falls on the woman as most would have selected, what comes into play is often an unspeakable aspect, not an objective characteristic of this woman unless she has touched the inner being of man which creates the force to choose her.
The notion of disorientation, when heightened emotion puts us at odds with the world, when the aromas become sour, when a view of the garden becomes desolate, when household objects shed their purpose, is perfectly evoked in the following ten lines. There is an immediate recognition of a precarious ontological state tied to a story until, a moment later, we realize that we can see that street, see that window, see through that door:
ALMOST
It was just luck: I open the door, the two women
side by side on the sofa
in his black handkerchief,
mother and daughter, perhaps,
staying immobile, unpronounceable, a mouthful of bread
on the table, a cat sleeping on the couch.
Looking away and the sun at the top of the waves, cicadas
the swallows attractions in blue. They look back.
I almost had it, I almost had it in one of them.
Then Mother got up and closed the door.
This poem by Yannis Ritsos refers us to another poem by Manolis but more sensual and right:
Nothing to hold onto
but ourselves in lust
and the cenotaph with
names engraved in marble
yet in this near futile void
a sudden speck of light
gleams on Suzanne’s breast
as a lightning flash like
when her eyes demanded
a deeper meaning to this: are we
to search for it during this dark night
with our two bodies as the only absolution?
The sensuality of the Mediterranean world may be in the Greek soul of the poets to a greater or lesser degree, as we have seen over the years and centuries, referring to the idea that the Greek gods though dead are alive in the souls of the Greeks: Eros and Dionysus are alive from the bygone days of yesteryears to today and even more so in the case of Manolis who lives in Vancouver but has not forgotten his Cretan roots, and he writes in both Greek and English and shows with his simple poem Golden Kiss
Golden Kiss
He threw his hat on the chair
took off his shirt to reveal
his tan breast where a cross shone
reflecting brightness of the sun
and his heart pulsed in a different mode
when she walked to him and
placing her finger over the venerable spot
kissed his lips saying: I miss you
the sensual and erotic connection between his poetry and that of Cavafy and Yannis Ritsos.
~Eric Ponty, poet, translator, Sao Paolo, Brazil, 2016
Like this:
Like Loading...
Hellenic Canadian Literature 