Poetry Review

 

Φιληδονία στην ποίηση του Μανώλη Αλυγιζάκη σε σύγκριση με τον Καβάφη και Ρίτσο

 

Η ιστορία μας διδάσκει ότι η αντίθεση ανάμεσα στη ζωή και στις τέχνες κάνει εύκολη την θεώρηση της ποίησης του Καβάφη σαν ιδιόρυθμη, προσωπική αφού αναπτύσεται πέραν των κατεστημένων μορφών ποίησης και δίχως να συνδέεται με το παρόν. Και το πιο βασικό χαρακτηριστικό της ποίησης Καβάφη είναι η εκλυστική και αιχμηρή του αφήγηση.

 

Υπάρχουν πολλοί θαυμαστές των ιστορικών ποιημάτων Καβάφη που εξελίσσονται στο μαγικό χώρο της Μεσογείου παλαιών χρόνων και που διαχέονται από ειρωνικά σχόλια εναντίον των κοινωνικών συνθηκών της εποχής κι επίσης από κάποιο στωικισμό

 

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξίδι

χωρίς αυτήν δεν θα `βγανες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πιά.

 

γράφει στο ποίημα Ιθάκη που αποτελεί την πιο αξιόλογη επίκληση της αρχαίας Ελληνικής παράδοσης: το ταξίδι είναι πάντα πιο αξιολόγο από το φτάσιμο στον προορισμό της απογοήτευσης, κι αυτό υπογραμίζεται επίσης στο ποίημα

Θερμοπύλες,

 

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των

ώρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες

……………………………………………….

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει

όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)

πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος

κ΄οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε

 

αλλά ίσως είναι πιο σωστό να πούμε ότι κύριος ο λόγος που η ποίηση του Καβάφη είναι τόσο γνωστή είναι τα ερωτικά του ποιήματα, που μερικές φορές δεν θεωρούνται σαν τα καλύτερά του επιτεύγματα, αλλά που όμως ασχολούνται με Συναρπαστικες εικόνες ερωτικής επιθυμίας, συνειδητοποίησης και απώλειας.Κι αυτός είναι ο τρόπος έκφρασης όταν η μνήμη διατηρεί το επιθυμιτό που δεν μπόρεσε ν΄αποκτηθεί. Αυτή η ερωτική επιθυμία κάνει την εικόνα πιο ζωντανή και σύγχρονη πλησίον του ενεστώτα χρόνου. Όπως είναι στην περίπτωση του ποιήματος του Μανώλη Αλυγιζάκη, Κολόνα του Δρόμου                Αφού χαράξαμε τα αρχικά μας               στου δρόμου τη μοναχική κολόνα

χωρίσαμε

 

εκείνη προς τα δυτικά

εγώ προς την ανατολή

 

με την υπόσχεση

να ξανασυναντηθούμε

κάτω απ’ την κολόνα τούτη

ν’ αναζητήσουμε παλιά σημάδια

μα τις Σειρήνες δεν σκεφτήκαμε ποτέ

τους Κύκλωπες τον άγριο Ποσειδώνα

 

μα δεν σκεφτήκαμε ποτέ

τον πονηρό βαρκάρη

 

Κανείς εκτός απ’ τον Καβάφη που μελέτησε με ενθουσιασμό, με σεβασμό και προσοχή όλες τις λεπτομέρειες των ιστορικών γεγονότων δεν θα αναγνώριζε τον κίνδυνο που καιροφυλακτεί όταν κάποιος παρασύρει τους ανθρώπους απ’ το ιστορικό περιεχόμενο της γεννιάς του και η σπουδαιότητα αυτή δεν είναι πιο ολοφάνερη από το επόμενο ποίημα

 

Η ΠΟΛΙΣ

 

Είπες, ‘θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλύτερη από αυτή

κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή

κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.

 

…………………………………………………………………….

 

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μην ελπίζεις

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ

στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.

 

 

Ποίηση που δεν υπάρχει καλύτερη της και ταυτόχρονα διαχρονική που μεταθέτει τον αναγνώστη στην εποχή του μεγάλου Καβάφη. Αλλά η πρόθεση ν’ αντιμετωπίσουμε τον Καβάφη σαν τωρινό ποιητή που ομιλεί με γλώσσα διάφανη και πολύ γνωστή σε όλους μας για αναμφισβήτητα θέματα έχει σαν αποτέλεσμα την αφαίρεση κάποιας σοβαρής λεπτεμέρειας που αν την επιστρέψουμε στο χρόνο του Καβάφη διαπιστώνουμε ότι ο Αλεξανδρινός ποιητής μεταλλάσεται στο διαχρονικό και ποιητή του μέλλοντος αντι για τον ποιητή του δεκάτου ενάτου αιώνα. Αυτή η λεπτομέρεια συνυπάρχει επίσης και στην ποίηση του Μανώλη Αλυγιζάκη που αντλεί από το μυθικό κόσμο της αχαίας Ελλάδας και ξεδιπλώνει εικόνες φιληδονίας, εγκατάλειψης και απώλειας.

Η ποίηση του Καβάφη, είναι πλούσια, αφηγητική, χωρίς μουσικότητα κι είναι βαθειά ριζωμένη στο χρόνο του ποιητή και μερικά απ’ τα ποιήματά του προς έκλπηξη πολλών είχαν γραφτεί σα σονέτες ή άλλου είδους καθιερωμένου στίχου.

Ο Μανώλης Αλυγιζάκης γεννήθηκε στο Κολυμπάρι της Κρήτης το 1947. Όταν ήταν σε μικρή ηλικία η οικογένειά του μετακόμισε στην Θεσσαλονίκη και μετά στην Αθήνα όπου τέλειωσε το Γυμνάσιο και το Πάντειο Πανεπιστήμιο απ’ όπου αποφοίτησε με το πτυχίο Πολιτικών Επιστημών.

Μερικά απ’ τα ποιήματα του Καβάφη έχουν προσπεραστεί από τους αναγνώστες λόγω του ότι αναφέρονται στο ένδοξο παρελθόν, σε ιστορικά γεγονότα και θεωρούνταν ότι δεν σχετίζονταν καθόλου με τη σύγχρονη εποχή. Με τον ίδιο τρόπο μερικά από τα ποιήματα του Μανώλη Αλυγιζάκη αντλούν από μυθικές εικόνες, την αστέρευτη πηγή των περισσοτέρων Ελλήνων ποιητών, κι έτσι δημιουργούν ένα αναπόσπαστο σύνδεσμο με το αρχαίο κάλλος που ο σύγχρονος ποιητής Αλυγιζάκης διατηρεί στη μνήμη του, εικόνες και στοιχεία που διαχέουν πολλά απ’ τα ποιήματά του.

Η ομορφιά παρουσιάζεται αναμφίβολα μέσω των ποιημάτων του Μανώλη Αλυγιζάκη που χρησιμοποιεί σαν πρώτιστο του μέσο την εμπειρία του και τη δύναμη του Έρωτα. Το ψυχολογικό του γίγνεσται προσελκύει και με αυθεντικότητα κοσμεί την προσωπική του λατρεία προς την έννοια της ερωτικής έλξης που απευθύνεται προς αυτόν από γυναικεία υπέροχα κορμιά που τον φέρνουν σε υπερβατική έκσταση, μέσω της βαθείας του αγάπης για το γυνακείο φύλλο και την αφοσιωμένη του κατανόηση. Είναι ολοφάνερτο ότι συναντεί τον σκοπό της ζωής του όταν ερωτεύεται με πάθος την αγαπημένη του.

Δεν παύει να υπενθυμίζει ότι ακόμα και πριν γενηθεί θα ήθελα να γίνει

 

ένα φεστιβάλ

μια κίνηση πουλιού ή τραγουδιού

ένας εσπερινός

ένας απλός ανασταναγμός

που θα θωπεύσει τα χείλη της αγαπημένης του

 

Αν νιώθει ανυπεράσπιστος μπροστά στην παντοδύναμη Μοίρα, δηλώνει ολοκάθαρα ότι η αγκαλια της γυναίκας του γνέφει και θέλει αναμφίβολα να γευτεί με πάθος κάθε γυναίκεια καμπύλη

 

το αδιευκρίνιστο μηδέν

αιώνεια απροσδιόριστο

κι αυτό η προσταγή

κι αυτό η υποταγή

κι αυτό ο οργασμός

κι αυτό ο έρωτας

κι αυτό είσαι εσύ

 

 

αισθάνεται ότι ο Έρωτας τον έχει εκλέξει και διαχέεται από ερωτικό πάθος που ελύθερα εκθέτει στους ερωτικούς του στίχους. Σαν γενναίος υπερασπιστής της λαγνείας και της φιληδονίας και των αληθινών ερωτικών αισθήσεων μας μετουσιώνει χαρίζοντάς μας τροφή για την ψυχή.

Ιδεαλισμός, πραγματισμός και κάποια μεσσιανική πρόθεση συνυπάρχουν μαζί με την παράδοση και την αισθησιακή χαύνωση, ο έρωτας αφιερώνεται σε πρόσκαιρες ερωτικές απολαύσεις και ερωτική μέθη που συντελούν τα υπόλοιπα στοιχεία της ποίησης του Μανώλη Αλυγιζάκη. Έχοντας αποκτήσει ποιητική μεστότητα και ικανότητα να δημιουργεί υποβλητικές εικόνες με το δικό του προσωπικό τρόπο, μας οδηγεί σ’ αυτό που αποτελεί την πιο λαμπρή έκφραση των πιο κρυφών του σκέψεων και πιστεύω με την παρουσία του κόσμου καθ’ υποβολήν.

Ο τρόπος του επίσης ενισχύεται απ’ τη μνήμη που έχει διατηρήσει αυτό που η επιθυμία μερικές φορές δεν συγκρατεί. Αν αυτή η επιθυμία και νοσταλγία ανεφερόταν σε άλλους ανθρώπους ίσως να φαινόταν πιο πρόσφατες, τωρινές. Αλλά όταν βλέπουμε το πρώτο ποίημα Σκανδαλίζειν του βιβλίου ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ διαπιστώνουμε ότι μόνο ένας ποιητής σαν το Μανώλη θα μπορούσε να γράψει τέτοιον ερωτικό υμέναιο

 

σαν πουλί παγωμένο πάνω

σε φακό φωτογραφικής μηχανής

η ήβη της τον σκανδαλίζει

σαν έρχεται στο νου του

απ’ τις μέρες εκείνου του Αυγούστου

στο ηλιοκαμένο νησί

στο νωχελικό μεσημεριανό ύπνο

στην τραγουδιστή λαγνεία

αλλιώς ο καθρέφτης θα ράγιζε απ’ την ένταση

 

 

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1880 και 1890 ο Καβάφης έγραφε ποίηση, άρθρα και κριτικές στα ελληνικά και στα αγγλικά, που είχε εξασκήσει καλά κατά τη διαμονή του στο Λονδίνο, και που έστελνε σε διάφορες εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά στην Αλεξάνδριας αλλά και στην Ελλάδα. Κι εδώ υπάρχει μια ομοιότητα με τον Μανώλη Αλυγιζάκη που ζει στο Βανκούβερ του Καναδά και γράφει ποίηση στα ελληνικά και στα αγγλικά που αναφέρεται στον τόπο που ζει αλλά και στην πατρίδα του, τη μακρινή Κρήτη.

 

Ο Γιάννης Ρίτσος γενήθηκε στη Μονεμβασία το 1909. Μετά τα γυμνασιακά του χρόνια μετακόμισε στην Αθήνα που εργάστηκε για μερικά χρόνια πριν γυρίσει στα πατρικά εδάφη όπου και άρχισε να γράφει και να ζωγραφίζει, η άλλη του αδυναμία που μαζί με το γράψιμο ασχολήθηκε για όλη του τη ζωή. Ίσως η ζωγραφγική να τον έμπνευσε να γράφει αισθησιακά ποιήματα

 

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

 

Είναι πολύ μακρινές οι γυναίκες. Τα σεντόνια τους μυρίζουν

καληνύχτα.

Ακουμπάνε το ψωμί στο τραπέζι για να μη νιώσουμε πως λείπουν

τότε καταλαβαίνουμε πως φταίξαμε. Σηκωνόμαστε απ’ την καρέκλα

και λέμε

 

Κουράστηκες πολύ σήμερα, ή άσε θ’ αν’αψω εγώ τη λάμπα

 

………………………………………………………………………………………………

 

Ακούς το βήμα της να τρίζει στα παλιά σανίδια

κούς τα πιάτα να κλαίνε στηνπιατοθήκη κ’ ύστερα ακούγεται

το τραίνο που παίρνει τους φαντάρους για το μέτωπο

 

Μερικές φορές τα ποιήματά του Γιάννη Ρίτσου διαχέονται από εικόνες ονειρικές και γεγονότα που αποκτούν σώμα κι αναπτύσονται σε χώρο που λίγο λίγο γίνεται πιο γνωστός και πιο πολύ ελκυστικός. Χώρος που την ίδια στιγμή ταυτίζεται με τον ελλαδικό χώρο: μπαλκόνια, γεράνια σε γλάστρες, αγάλματα, μαυροφορεμένες γυναίκες

και φυσικά πάντα η γαλανή θάλασσα που παίζει πρωταρχικό ρόλο. Το άγγιγμα του Ρίτσου είναι απαλό αλλά η επίδρασή του στον αναγνώστη αναμφίβολη. Πολλά εξαρτώνται φυσικά από την εικόνα που δημιοργεί την αφήγηση του ποιήματος. Μερικά απ’ τα ποιήματα αυτά είναι λακωνικά, τόσο πολύ αφαιρετικά αλλά τα τμήματα της ιστορίας που έχουμε μπροστά μας έχουν απαράμιλλη δύναμη. Όσο πιο λίγο δέχομαι τόσο πιο μεγαλύτερη είναι η επίδρασή του, είπε ο Αλμπέρτος Γιακομέττι κι αυτή η βαθειά έννοια διαχέει πολλά απ’ τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου.

Κάτω απ’ το πρίσμα αυτό η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή τόσο για τις λεπτομέρειες των θεμάτων τους όσο και για τις διαφοροποιήσεις τους ανάμεσα στο ιστορικά υπόβαθρό που πολλά έχουν και στο ερωτικό. Ο ερωτισμός είναι μια μορφή του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου καθώς ο καθένας αναζητεί το άλλο ήμισυ για να ολοκληρωθεί η έννοια του ζεύγους. Αλλα αυτή η αναζήτηση του ετέρου ανταποκρίνεται στην εσωτερική φύση του καθενός τη στιγμή που εξωτερικεύεται αυτή η επιθυμία με διαφορετικό τρόπο στο κάθε πρόσωπο. Κι όταν ο έρωτισμός υποδαυλίζει την αναζήτηση του άλλου τότε εμφανίζεται η διαφοροποίηση της έκφρασής της έλξης ανάμεσα στα δύο άτομα.

Η έννοια της απώλειας του κατεστημένου κόσμου που ωφείλεται στην αισθητική ένταση που παρουσιάζεται είναι αυταπόδεικτη και τότε απρόσμενα αποτελέσματα μερικές φορές ξεπηδούν όταν η γλυκύτητα του έρωτα μετατρέπεται σε πίκρα και ο κήπος μας μεταλλάσεταιν από ανθισμένο σε έρημο χώρο και τα διάφορα εμδιαφέροντα του σπιτιού γίνονται η ρουτίνα που καταπλακώνει το κάθε ερωτικό έναυσμα. Τη στιγμή αυτή ο ερωτευμένος αναγνωρίζει την οντολογική του υπόσταση σαν ολοκάθαρη έλειψη, σαν απώλεια και συχνά ο κόσμος εμφανίζεται σαν να τον βλέπουμε εκ των έσω και το μόνο καταφύγιο ποτ εμφανίζεται μπροστά μας είναι ο πιο έντονος ερωτισμός όπως στο εξής ποίημα που συνδυάζει το θάνατο με την αναγεννητική δύναμη του έρωτα

 

ΑΙΝΙΓΜΑ

 

Τίποτα δεν μας έχει απομείνει

εκτός απ’ τη λαγνεία του έρωτα

κι από τη σκαλιστή ταφόπετρα

στο μάρμαρο ονόματα αόριστα

στο μάταιο κενό αχτίνα μοναχή

που έλαμψε στο στήθος σου επάνω

μια αστραπή μονοστιγμής

που φώτισε την έλξη στη ματιά μου

 

και ρώτησες —

 

άραγε υπάρχει κάποιο νόημα

που ψάχνουμε μες το σκοτάδι

για να βρούμε ή μοναχικό μας

καταφύγιο τα δυό κορμιά;

 

 

Η λαγνεία που περιγράφεται στην ποίηση του Μεσογειακού περιβάλοντος κι ιδιαίτερα στον ελλαδικό χώρο ίσως να υπάρχει από καταβολής κόσμου και σιγοκαίει μέσα στις καρδιές των ποιητών και ποιητριών της Ελλάδας όπως έχουμε διαπιστώσει από την ιστορία αιώνων και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η ποίηση των αρχαίων Ελλήνων Θεών ίσως έχει πεθάνει αλλά η ψυχή της πάντα ζει στην ψυχή των Ελλήνων. Ο Έρωτας κι ο Διόνυσος είναι πάντα ζωντανοί από τα αρχαϊκά χρόνια ως σήμερα και πιο πολύ στην ποίηση του Μανώλη Αλυγιζάκη που ζει στο Βανκούβερ του δυτικού Καναδά αλλά δεν έχει λησμονήσει τις κρητικές ρίζες του και γράφει στις δύο γλώσσες αγγλικά κι ελληνικά υπογραμίζοντας με τ εξής παράδειγμα ποιήματος ΦΙΛΙ την αισθησιακή σύνδεση μεταξύ της ποίησης του και την ποίηση του Κ. Καβάφη και Γιάννη Ρίτσου

 

 

ΦΙΛΙ

 

Πέταξε το καπέλο στην καρέκλα

έβγαλε το πουκάμισο αποκαλύπτοντας

το μαυρισμένο στήθος που ο σταυρός

αντανακλούσε του ήλιου τις αχτίνες

 

μα η καρδιά του χτύπησε πιο έντονα

όταν εκείνη τον πλησίασε

και βάζοντας το χέρι της στο ευλογημένο σημείο

του φίλησε τα χείλη λέγοντας. Μου έλειψες!

 

 

~Έρικ Πόντυ, ποιητής, μεταφραστής, Σάο Πάολο, Βραζιλία, 2016

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sensuality in Manolis’ Poetry Compared to Cavafy and Yannis Ritsos

 

As history teaches us, the contrast between life and art has made it easy to think of Cavafy as special, personal as an artist whose work exists free from tradition and attachment to a specific moment in time. This trend has been prompted by the two elements of his poetry for which he is most famous: his surprisingly contemporary theme (one of his themes, at least), and his attractive and direct style.

Certainly there have always been many readers who appreciate the so-called historical poems, situated in magical places of the Mediterranean during times that have been long dead and acrimonious with sociable irony and a certain tired stoicism. (“Ithaca gave you the beautiful journey, / without her you would not have put in the passage. / But now she has nothing to give you,” he writes in what may be the most famous evocation of ancient Greek culture: the journey is always more important than the fatefully disappointing destination.) This can be seen in the poem:

Thermopylae

Honor to all of those who in their lives

have settled on, and guard, a Thermopylae.

Never stirring from their obligations;

just and equitable in all of their affairs,

but full of pity, nonetheless, and of compassion;

generous whenever they’re rich, and again

when they’re poor, generous in small things,

and helping out, again, as much as they are able;

always speaking nothing but the truth,

yet without any hatred for those who lie.

And more honor still is due to them

when they foresee (and many do foresee)

that Ephialtes will make his appearance in the end,

and that the Medes will eventually break through

 

But it is probably fair to say that the popular reputation of Cavafy rests almost entirely on the remarkably preexisting way in which his other “sensual” poems, often not considered as this poet’s gift, deal with the ever-fascinating and pertinent themes of erotic desire, realization and loss.

The way, too, when memory preserves what desire so often cannot sustain. That desire and longing only makes it appear more contemporary, closer to our own times. Perhaps this is the case with Manolis’ poem:

Lamppost

 

After leaving our marks

on the sole lamppost

we parted

she to the west

I to the east

with a promise

to meet again

by this lamppost

and trace our marks

though we never thought of the Sirens

the Cyclops and the angry Poseidon

though we never thought of the pricey

ferryman

 

No one but Cavafy, who studied history not only eagerly but with a studious respect and meticulous attention to detail, would have recognized the dangers of abstracting people from their historical contexts; and nowhere is this abstraction more dangerous than in the case of Cavafy himself.

 

THE CITY

 

You said: “I’ll go to another land, to another sea;
I’ll find another city better than this one.
Every effort I make is ill-fated, doomed;
and my heart —like a dead thing—lies buried.
How long will my mind continue to wither like this?
Everywhere I turn my eyes, wherever they happen to fall
I see the black ruins of my life, here
where I’ve squandered, wasted and ruined so many years.”
New lands you will not find, you will not find other seas.
The city will follow you. You will return to the same streets.
You will age in the same neighborhoods; and in these
same houses you will turn gray. You will always
arrive in the same city. Don’t even hope to escape it,
there is no ship for you, no road out of town.
As you have wasted your life here, in this small corner
you’ve wasted it in the whole world.

 

Surely his work is as good as great poetry can be and at the same time timeless in the way we like to think that great literature can be alchemizing details of the poet’s life, times and obsessions into something relevant to a large audience over the years and even centuries.

But the tendency to see Cavafy as one of us, as one in our own time, speaking to us with a voice that is transparent and admittedly ours about things whose meaning is self-evident, threatens to take away a specific detail one that, if we give it back to him, makes him look larger than life and more a poet of the future, as it was once described, rather than the time he lived in. This detail also pertains to Manolis who refers to mythical passages of his home-country and unfolds scenes of sensuality, abandonment and loss.

Cavafy’s style, to begin with, is far less prosaic, much richer although not musical, and rooted deeply in the nineteenth century in which he lived for more than half of its life. Some readers will be surprised to learn that many of Cavafy’s poems, even when he was almost forty, were cast as sonnets or other prepared forms of verse.

Manolis was born in Kolibari a small village west of Chania on the Greek island of Crete in 1947. At an early age his family took him first to Thessaloniki and then to Athens where he was educated, earning a Bachelor of Science in Political Science from the Panteion University of Athens.

The subject in some of Cavafy’s poems which tend to be overlooked by readers as difficult are the poems deliberately placed in the dark, geographical and temporal margins of the Greek past: poems which seem not to have much to do with today’s concerns and are often passed in favor of works with more contemporary appeal.

Perhaps this is the case with Manolis who draws from the same Greek sources as Cavafy does making historical references to Greece, the cradle where his soul was born, when he creates the Greek myths interacted in his contemporary poetry. Even far from his motherland Greece where he resides now he still retains in his poetic memory, images and themes he channels through verve in this book and others.

 

Can Manolis channel the beauty as easily as he describes in his verse? “An ancient time leader / as an anointed and pious / a musical instrument of candor flowing free / ready to speak with words that relieve pain and free the soul?” Yes its main tool is its firsthand experience of the power of Eros. His psychological makeup attracts and conveys authenticity and happiness based on his worship and being adored by sensual and provocative female figures exposing him in an ecstatic transcendence through the  lustful bodies of his poems and his deep love and undoubtable understanding. It is obvious that he finds his purpose in falling in love passionately for his beloved.

He does not hide that before he emerged he wanted to become “a festival / movement song of a bird / a vesper / a simple sigh / that will heal the lips of his beloved.” If he feels powerless in the face of inconceivable and powerful Destiny, he declares that a woman’s embrace beckons him and he likes to give in to his passion: “dark and vague circle / forever indeterminable / and this, the command / and this, the Obedience / This, the orgasm / and this, the Eros / and this is you.” He feels being favored by Eros and he diffuses his burning passion with light that fills his erotic verses. As a gallant defender of lust and sensuality and the true emotions of love, he delivers joy to the soul.

 

Both idealism and pragmatism, messianism, but also tradition and the languor of the senses, the subjects of love dedicated to ephemeral satisfaction and erotic drunkenness make up the changes of its vast poetic content. Having the maturity of an accomplished poet and the ability to create evocative images in a personal way, the poet introduces us to what constitutes the most brilliant expression of his most intimate thoughts and beliefs in front of the world of his time and age.

The way, too, where memory preserves what desire so often can’t sustain. That desire and longing were for other men only makes it appear more contemporary, closer in our own times as we see in this opening poem of Scandalous, which poem may seem obscene and prosaic created by a minor poet, but when created by a poet such as Manolis it locks up the erotic aura of a Moravia.

 

like a bird stilled by camera lens

her scandalous vulva visits his mind

from days of that August

on the scorched island

in low tone siesta

in muffled moaning

lest the mirror would crack from tension

 

 

In the 1880s and 1890s, Constantine Cavafy was a young man with modest literary ambitions, writing verses and contributing articles, critiques and essays, mostly in Greek but also in English (a language in which he was perfectly at home as a result of spending a few of his adolescence years in England), on a various idiosyncratic subjects, for Alexandrian and Athenian newspapers. The cunning similarity in the biographies of these two poets binds Cavafy with Manolis who lives in Vancouver and writes poems in Greek and English referring to both countries.

 

Yannis Ritsos was born in Monemvasia, Greece, on May 1, 1909, in a family of landowners. He did his early schooling and finished high school in Gythion, Monemvasia and after graduating in 1925, he moved to Athens where he began working on typing and copying legal documents. A year later, he returned to his home town where he spent his time writing and painting, another form of art that he devoted himself which along with his writing he kept for the rest of his life, perhaps the painting has given him elements of his sensual poems:

 

WOMEN

Our women are distant, their sheets smell of goodnight.

They put bread on the table as a token of themselves.

It’s then that we finally see we were at fault; we jump up saying,

‘Look, you’ve done too much, take it easy, I’ll light the lamp.

’She turns away with the striking of the match,

walking towards the kitchen, her face in shadow,

her back bent under the weight of so many dead –

those you both loved, those she loved, those

you alone loved . . . yes . . . and your death also

 

Listen: the bare boards creaking where she goes.

Listen: the dishes weeping in the dishrack.

Listen: the train taking soldiers to the front.

 

 

Sometimes the poems are invested with the fractured logic of the dream with images of dream events or they’re placed in a landscape of dreams that grows, as one reads more, more and more recognizable, less strange, always attractive. At the same time, their locations and quotations are redemptive of a completely recognizable Greece: the balconies, the geraniums, the statuary, women in their black attires and, in a lasting way, the sea. His touch is light, but its effect is profound. Much depends on the image that causes the narrative movement. Some poems are so small, so distilled, that the fragments of history given to us – the kids’ psychodramas – have an irresistible power. “The less I get the bigger it gets,” said Alberto Giacometti and the same powerful reticence is a feature in Ritsos’ shorter poems.

 

The content of Yannis Ritsos also deserves renewed attention – both the specific themes of the individual poems, which in fact keep the historical and the erotic in a single focus.

Eroticism is one of the appearances of man’s inner life. In this one deludes himself because one is seeking the object of his desire. But this object of desire responds to the internal desire. The choice of an object always depends on the individual’s personal tastes: even if it falls on the woman as most would have selected, what comes into play is often an unspeakable aspect, not an objective characteristic of this woman unless she has touched the inner being of man which creates the force to choose her.

The notion of disorientation, when heightened emotion puts us at odds with the world, when the aromas become sour, when a view of the garden becomes desolate, when household objects shed their purpose, is perfectly evoked in the following ten lines. There is an immediate recognition of a precarious ontological state tied to a story until, a moment later, we realize that we can see that street, see that window, see through that door:

 

 

ALMOST

 

It was just luck: I open the door, the two women

side by side on the sofa

 

in his black handkerchief,

mother and daughter, perhaps,

 

staying immobile, unpronounceable, a mouthful of bread

on the table, a cat sleeping on the couch.

 

Looking away and the sun at the top of the waves, cicadas

the swallows attractions in blue. They look back.

 

I almost had it, I almost had it in one of them.

Then Mother got up and closed the door.

 

This poem by Yannis Ritsos refers us to another poem by Manolis but more sensual and right:

 

Nothing to hold onto

but ourselves in lust

and the cenotaph with

names engraved in marble

yet in this near futile void

a sudden speck of light

gleams on Suzanne’s breast

as a lightning flash like

when her eyes demanded

a deeper meaning to this: are we

to search for it during this dark night

with our two bodies as the only absolution?

 

The sensuality of the Mediterranean world may be in the Greek soul of the poets to a greater or lesser degree, as we have seen over the years and centuries, referring to the idea that the Greek gods though dead are alive in the souls of the Greeks: Eros and Dionysus are alive from the bygone days of yesteryears to today and even more so in the case of Manolis who lives in Vancouver but has not forgotten his Cretan roots, and he writes in both Greek and English and shows with his simple poem Golden Kiss

 

Golden Kiss

 

He threw his hat on the chair

took off his shirt to reveal

his tan breast where a cross shone

reflecting brightness of the sun

and his heart pulsed in a different mode

when she walked to him and

placing her finger over the venerable spot

kissed his lips saying: I miss you

 

the sensual and erotic connection between his poetry and that of Cavafy and Yannis Ritsos.

 

~Eric Ponty, poet, translator, Sao Paolo, Brazil, 2016

 

 

Short Review//Σύντομη Ανασκόπηση

Πέμπτη, 10 Μαρτίου 2016

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ — ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

γράφει ο Μανώλης Αλυγιζάκης*
Ο Γιώργος Σεφέρης (1900-1971) αναμφισβήτητα ένας από τους γίγαντες της ελληνικής λογοτεχνίας και βραβευμένος με το Νόμπελ λογοτεχνίας το έτος 1963 κατάγεται από οικογένεια καλλιτεχνών. Ο πατέρας του ακαδημαϊκός, ο αδερφός του ποιητής, η αδερφή του ποιήτρια τον επηρέασαν θετικά και συνέβαλαν στη δημιουργική του ροπή που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1930 και κράτησε σαράντα χρόνια μέχρι το θάνατό του.
Παρ’ όλο που η ποίησή του επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό απ’ την Κρητική λογοτεχνία του 16ου και 17ου αιώνα και τη δημιουργική χρήση της ελληνικής γλώσσας της εποχής εκείνης η ποίησή του διαφέρει απ’ την Κρητική στον τρόπο που χρησιμοποιεί τις διάφορες εικόνες, τους ήρωες και τους μύθους που προέρχονται απ’ την αρχαία Ελλάδα. Αν παρατηρήσει κανείς τον Κωστή Παλαμά που αναφέρεται στην αντίθεση ανάμεσα στην αρχαία Ελλάδα «τους ανθρώπους των λειψάνων» που δέσποζαν στους ναούς και στα ελαιόφυτα της Αττικής και στο σύγχρονο λαό που «έρπεται αργά σαν κάμπια πάνω στο λευκό λουλούδι» ή τον Κωνσταντίνο Καβάφη που φέρνει στη μνήμη, ίσως ειρωνικά, ίσως ερωτικά, κάποια σκηνή απ’ την αρχαία Αλεξάνδρεια ή τον Άγγελο Σικελιανό που ονειρεύεται να ξαναεγκαθυδρίσει ολόκληρο το πάνθεο των αρχαίων θεών και να γίνει ιεροφάντης των μυστηρίων ή το Γιώργο Σεφέρη που ψάχνει με το Βασιλιά της Ασίνης τον σημαντικό ήρωα που πάλεψε με άλλους ήρωες κι ανακαλύπτει το ασήμαντο κενό της σύγχρονης ύπαρξης, ό,τι και να `ναι αυτό ο αρχαίος κόσμος μ’ όλες του τις πτυχές απορροφά τη φαντασία των σύγχοονων ποιητών ακατάπαυστα. Αυτή η ολοκληρωτική μέριμνα είναι καθ’ όλα φυσιολογική σε μια χώρα σαν την Ελλάδα που είναι ολόγιομη απ’ την πανάρχαια κληρονομιά αφού όπου κι αν βρεθεί κανείς θα συναντήσει «κομμάτια ζωής που κάποτε ήταν πλήρης». Ο Σεφέρης όπως και πολλοί απ’ τους σύγρονούς του ποιητές έχουν αντλήσει απ’ αυτή την αστέρευτη πηγή του ελληνικού πνεύματος.
Το ποιητικό του έργο δεν θεωρείται μεγάλο σε σύγκριση με εκείνο του Γιάννη Ρίτσου ή ακόμα και με το έργο του Οδυσσέα Ελύτη, κι ο ποιητής μοιάζει συγκρατημένος, υπερεκλεπτυσμένος, φιλοσοφικός σ’ αντίθεση μ’ έναν πηγαίο ποιητή που προκαλεί στιγμιαία διέργεση ή ακόμα και μ’ έναν παιγνιδιάρη λυρικό που δημιουργεί εικόνες και ήχους σαν γάργαρο ποταμάκι που πάντα βιάζεται. Όμοια με πολλούς άλλους της εποχής του η ποίησή του εμπλουτίζεται από τον υπέροχο ελληνικό χώρο, τη γαλανή θάλασσα, τα νησάκια, τα «κρυφά περιγιάλια», τις ολόχρυσες αμμουδιές και πάνω απ’ όλα αυτά την πανάρχαια ομορφιά που αντιπροσωπεύουν τ’ αγάλματα και οι αρχαίοι ναοί. Η αγάπη του κι ο θαυμασμός του για το κάθε τι ελληνικό είναι παντού στο έργο του, ο τόπος άγονος, σκληρός και τιμωρούν, η γυμνή πανωραία ομορφιά, ο ήχος της θάλασσας στο ακρογιάλι των αναμνήσεών του απ’ τη γη των παιδικών του χρόνων, τα ψηλά γρανιτένια βουνά, η παράδοση και ο θρύλος, τα έθιμα κι ο αέναος αγώνας μα κι η καθημερνή πάλη του απλού ανθρώπου για τη βιοπάλη κι η διαιώνιση της ελληνικής γλώσσας είναι τα στοιχεία που συναντούμε ξανά και ξανά.
Συχνά συναντούμε στους στίχους του δυισμούς: νόστος-θάνατος, στην «Κίχλη», μύθος-ιστορία, στο «Μυθιστόρημα», νόστος-άλγος, στο γνωστό του ‘Γυρισμός του Ξενιτεμένου, όπου ο γυρισμός είναι μια τραυματική εμπειρία για τον ξενιτεμένο που δεν συναντά πια εικόνες της παιδικής του ηλικίας που έχουν εξαφανιστεί και αντικατασταθεί με την καθημερνή μικρότητα.
Κι εδώ συναντούμε ξανά τις εικόνες που συχνά επαναλαμβάνονται στο έργο του οι πέτρες, τα μάρμαρα, τ’ αγάλματα, οι ναοί, εικόνες που συνδέουν τη σύγχρονη Ελλάδα με το δοξασμένο παρελθόν. Αυτές οι αναφορές αντιπροσωπεύουν τη ξακουστή ιστορία που παρ’ όλο που είναι στατική είναι επίσης ένδοξη και άξια θαυμασμού αλλά και ταυτόχρονα νεκρή κι ακίνητη σε αντίθεση με τον αγώνα του ποιητή που προσπαθεί να τα ξαναενώσει τους δυο αυτούς κόσμους μια η προσπάθεια που δεν είναι καθόλου επιτυχής. Αυτές οι εικόνες αναφέρονται στο μυθολογικό και ιστορικό βάρος που ο σύγχρονος Ελληνας υποβαστάζει στους ώμους του.
Κριτικοί βρίσκουν κάποιαν ομοιότητα ανάμεσα στην ποίηση του Σεφέρη και του Έλλιοτ που ο Γιώργος Σεφέρης γνώρισε στο Λονδίνο. Επίσης κριτικοί υποδεικνύουν σημεία όπου το έργο του Σεφέρη διαποτίζεται από την Ευρωπαϊκή απαισιοδοξία της εποχής του μεσοπολέμου, /σώματα που δεν ξέρουν πια πώς ν’ αγαπήσουν/, /ο πανάρχαιος πόνος/ στοιχεία που σκιαγραφούν την ελληνική μοίρα. Αλλά πώς είναι δυνατόν κάποιος που έχει χάσει την πατρική του γη, τον τόπο που γεννήθηκε για πάντα να μη νιώθει απαισιόδοξος; Κι αυτή η εικόνα της απαισιοδοξίας πηγάζει απ’ την επίκαιρη Μικρασιατική τραγωδία του 1922, πρόσφατος πόνος που έζησε ο ποιητής κι όλος ο Ελληνισμός, αυτός ο καημός της Ρωμιοσύνης, ο ολοκάθαρα ελληνικός κάνει τη φωνή του ποιητή να ντύνεται μια ξάστερη ειλικρίνια επηρεασμένη απ’ τον πόλεμο, την καταστροφή, την εξορία-μετανάστευση των ημερών εκείνων. Είναι αυτή η βαθειά επίγνωση του ποιητή, άγνωστη τις περισσότερες φορές για κράτη με λιγόχρονη ιστορία και λιγότερο τραγική από την ιστορία της Ελλάδας, που βοηθά τον ποιητή Σεφέρη και τον οδηγεί στο μελαγχολικό κι απαισιόδοξο τόνο του.
Η Ελληνική μυθολογία παίζει σπουδαίο ρόλο στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη, αλλά θα ήταν λάθος να ισχυριστούμε ότι είναι ένα ξεχωριστό αυτόνομο στοιχείο τη στιγμή που συνυφαίνεται με διάφορους άλλους ιστούς της ελληνικής δημιουργικότητας όπως η παράδοση, η λογοτεχνία κι ο μύθος στοιχεία που είναι σφιχτά δεμένα το ένα με το άλλο στο έργο του κι ο καθένας μπορεί να διαισθανθεί όλο το παρελθόν του ελληνισμού όπως αντιπροσωπεύεται στην ποίηση απ’ την εποχή του Ομήρου μέχρι τη σημερινή εποχή κι είναι ολοφάνερα στην ποίηση του Σεφέρη. Αναμφίβολα όταν κάποιος συλλαμβάνει τον ήχο της πλούσιας παραδοσιακής φωνής που έχει γαλουχηθεί απ’ τους ήχους της εξαίσιας ποίησης των αρχαίων χρόνων γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η φωνή του μεγάλου Σεφέρη είναι επίκαιρη κι ο συναισθηματισμός του ποιητή δεν στέκεται καθόλου μακριά απ’ αυτόν των ποιητών της αρχαίας εποχής και νοσταλγικά εμβαθύνει σε εικόνες του παρελθόντος για να ξεφύγει απ’ την παραζάλη της σημερινής ζωής καθώς το παρελθόν παρουσιάζεται για να φωτίσει τη σύγχρονη εικόνα.
Με την έκδοση του βιβλίου «Μυθιστόρημα», το 1935, που θεωρείται το καλύτερό του έργο, ο ποιητής αφήνει πίσω του την προσκόλησή του σε ποιητικές φόρμες και τεχνικά στοιχεία των προηγούμενων βιβλίων του και καθαρά ελεύθερος δοκιμάζει να εκφράσει τον εσωτερικό του κόσμο με μεγαλύτερη άνεση χαρακτηριστικό ενός ώριμου ποιητή που βρίσκουμε στη δουλειά του ολοκάθαρους τόνους κι εκφράσεις, εικόνες δίχως στολίδια και καλλωπισμούς, τα χρώματα είναι απλά και οι εικόνες αραιότερες. Και σ’ αυτή την ώριμη ποίηση ο Σεφέρης συνδυάζει το ύφος της καθημερινής ομιλίας με το ρυθμό της παραδοσιακής χρήσης της γλώσσας με τρόπο που καταλήγει σε μια αρμονική συνύφανση πυκνότητας του λόγου. Κι υπάρχουν στιγμές που διακρίνουμε σε κάποιο επεισόδιο την ανάπτυξη μιας εικόνας απ’ το τοπικό ή ενδοχωρικό επίπεδο να προεκτείνεται ολοκάθαρα στο παγκόσμιο επίπεδο στοιχείο ωρίμνασης του ποιητή που υπερβαίνει απ’ τον ελληνικό χώρο στον παγκόσμιο.
Αλλά όσο παγκόσμιο είναι το έργο του Σεφέρη άλλο τόσο είναι καθαρά ελληνικό κι η λατρεία του για κάθε τι ελληνικό είναι αναμφισβήτητη, χαρακτηριστικό στοιχείο για όλους όσους έχουν φύγει, ας θυμηθούμε ότι έζησε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του μακριά απ’ την πατρίδα και σχεδόν όλη του τη ζωή μακριά απ’ τον αγαπημενο χώρο των παιδικών του χρόνων τη Σμύρνη. Επίσης είναι γνωστό ότι όλοι όσοι έχουν φύγει απ’ την πατρίδα κουβαλούν πάντα βαθειά στην καρδιά τους τον ελληνικό χώρο, τη γαλανή θάλασσα, τις υπέροχες ακρογιαλιές, τα γραφικά νησάκια, τον απλοϊκό άνθρωπο που πάντα σηκώνει στους ώμους του το βαρύ φορτίο του ένδοξου παρελθόντος και προσπαθεί μερικές φορές ανέλπιδα να συνδυάσει το υπέροχο αρχαίο με το απαισιόδοξο σημερινό στοιχείο που βουτηγμένο στο μοντέρνο τρόπο ζωής του καταναλωτισμού και την απόκτηση υλικών αγαθών παραβλέπει τον πλούτο που του έχουν εμπιστευθεί οι Μοίρες και μετατρέπεται σε μια έννοια παράλογη και άγευστη.

*O Μανώλης Αλυγιζάκης, είναι Ελληνο-Καναδός ποιητής, μεταφραστής και συγγραφέας.

http://www.cantfus.blogspot.com

 

Constantine Cavafy-Poems/Translated by Manolis Aligizakis

THE CITY

You said: “I’ll go to another land, to another sea;
I’ll find another city better than this one.
Every effort I make is ill-fated, doomed;
and my heart —like a dead thing—lies buried.
How long will my mind continue to wither like this?
Everywhere I turn my eyes, wherever they happen to fall
I see the black ruins of my life, here
where I’ve squandered, wasted and ruined so many years.”
New lands you will not find, you will not find other seas.
The city will follow you. You will return to the same streets.
You will age in the same neighborhoods; and in these
same houses you will turn gray. You will always
arrive in the same city. Don’t even hope to escape it,
there is no ship for you, no road out of town.
As you have wasted your life here, in this small corner
you’ve wasted it in the whole world.

Η ΠΟΛΙΣ

Είπες «Θά πάγω σ’ άλλη γή, θά πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μιά πόλις άλλη θά βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μιά καταδίκη είναι γραφτή
κ’ είν’ η καρδιά μου—σάν νεκρός—θαμένη.
Ο νούς μου ώς πότε μές στόν μαρασμό αυτόν θά μένει.
Όπου τό μάτι μου γυρίσω, όπου κι άν δώ
ερείπια μαύρα τής ζωής μου βλέπω εδώ,
πού τόσα χρόνια πέρασα καί ρήμαξα καί χάλασα.»
Καινούριους τόπους δέν θά βρείς, δέν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θά σέ ακολουθεί. Στούς δρόμους θά γυρνάς
τούς ίδιους. Καί στές γειτονιές τές ίδιες θά γερνάς
καί μές στά ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στήν πόλι αυτή θά φθάνεις. Γιά τά αλλού—μήν ελπίζεις—
δέν έχει πλοίο γιά σέ, δέν έχει οδό.
Έτσι πού τή ζωή σου ρήμαξες εδώ
στήν κώχη τούτη τήν μικρή, σ όλην τήν γή τήν χάλασες.

“C. P. Cavafy-Poems”, Libros Libertad, 2008/Translated by Manolis Aligizakis
http://www.libroslibertad.ca

Thermopylae/Θερμοπύλες

ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ

 

Τιμή σ’ εκείνους όπου στήν ζωή των

ώρισαν καί φυλάγουν Θερμοπύλες.

Ποτέ από τό χρέος μή κινούντες

δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τές πράξεις,

αλλά μέ λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία

γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν

είναι πτωχοί, παλ’ εις μικρόν γενναιοι,

πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε

παντοτε τήν αλήθεια ομιλούντες,

πλήν χωρίς μίσος γιά τούς ψευδομένους.

 

Καί περισσότερη τιμή τούς πρέπει

όταν προβλέπουν (καί πολλοί προβλέπουν)

πώς ο Εφιάλτης θά φανεί στό τέλος,

κ’ οι Μήδοι επί τέλους θά διαβούνε.

 

 

THERMOPYLAE

 

Honor to those who in their lives

are committed to guard Thermopylae.

Never swerving from duty;

just and exact in all their actions,

but tolerant too, and compassionate;

generous when rich, and when

they are poor, again a little generous,

again assisting as much as they can;

always speaking the truth,

but without hatred for those who lie.

 

And more honor is due to them

when they foresee (and many do foresee)

that Ephialtes will finally appear

and in the end the Medes will break through.

 

Thermopylae/Θερμοπύλες

ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ

 

Τιμή σ’ εκείνους όπου στήν ζωή των

ώρισαν καί φυλάγουν Θερμοπύλες.

Ποτέ από τό χρέος μή κινούντες

δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τές πράξεις,

αλλά μέ λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία

γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν

είναι πτωχοί, παλ’ εις μικρόν γενναιοι,

πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε

παντοτε τήν αλήθεια ομιλούντες,

πλήν χωρίς μίσος γιά τούς ψευδομένους.

 

Καί περισσότερη τιμή τούς πρέπει

όταν προβλέπουν (καί πολλοί προβλέπουν)

πώς ο Εφιάλτης θά φανεί στό τέλος,

κ’ οι Μήδοι επί τέλους θά διαβούνε.

 

 

THERMOPYLAE

 

Honor to those who in their lives

are committed to guard Thermopylae.

Never swerving from duty;

just and exact in all their actions,

but tolerant too, and compassionate;

generous when rich, and when

they are poor, again a little generous,

again assisting as much as they can;

always speaking the truth,

but without hatred for those who lie.

 

And more honor is due to them

when they foresee (and many do foresee)

that Ephialtes will finally appear

and in the end the Medes will break through.

Κ. Π. Καβάφη-ΤΡΩΕΣ/C.P. Cavafy-TROJANS/Translated by Manolis Aligizakis

ΤΡΩΕΣ

Είν’η προσπάθειές μας, τών συφοριασμένων

είν’ η προσπάθειές μας σάν τών Τρώων.

Κομμάτι κατορθώνουμε  κομμάτι

παίρνουμ’ επάνω μας κι αρχίζουμε

νάχουμε θάρρος καί καλές ελπίδες.

Μα πάντα κάτι βγαίνει καί μάς σταματά.

Ο Αχιλλεύς στήν τάφρον εμπροστά μας

βγαίνει καί μέ φωνές μεγάλες μάς τρομάζει.—

Είν’ η προσπάθειές μας σάν τών Τρώων.

Θαρούμε πώς μέ απόφασι καί τόλμη

θ’ αλλάξουμε τής τύχης τήν καταφορά,

κ’ έξω στεκόμεθα ν’ αγωνισθούμε.

Αλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,

η τόλμη κ’ η απόφασίς μας χάνονται

ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει

κι ολόγυρα απ’ τα τείχη τρέχουμε

ζητώντας νά γλυτώσουμε μέ τήν φυγή.

Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,

στά τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.

Τών ημερών μας αναμνήσεις κλαίν κ’ αισθήματα.

Πικρά γιά μάς ο Πρίαμος κ’ η Εκάβη κλαίνε.

 

TROJANS

 

Our efforts are those of the unfortunate

like the efforts of the Trojans.

We succeed a bit; we regain

our confidence a bit; and we start again

to feel brave to have high hopes.

But something always comes up to stop us.

Achilles appears before us in the trench

and with his loud shouting frightens us.—

Our efforts are like those of the Trojans.

We think that with resolution and boldness

we can reverse the downhill course of fate

and we stand outside ready to fight.

But when the great crisis comes

our boldness and resolution vanish;

our soul is shaken, paralyzed;

and we run around the walls

trying to save ourselves by running away.

And yet our fall is certain. High up,

on the walls, the dirge has already started.

Memories and emotions of our days mourn.

Priamos and Ekavi weep bitterly for us.

Κ.Π. Καβάφη “Τρώες”, μετάφραση Μανώλη Αλυγιζάκη

C.P. Cavafy “The Trojans”, translated by Manolis Aligizakis

C.P.Cavafy/K.Π.Καβάφης

ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ

Τήν μιά μονότονην ημέραν άλλη

μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θά γίνουν

τά ίδια πράγματα, θά ξαναγίνουν πάλι—

η όμοιες στιγμές μάς βρίσκουνε καί μάς αφίνουν.

Μήνας περνά καί φέρνει άλλον μήνα.

Αυτά πού έρχονται κανείς εύκολα τά εικάζει

είναι τά χθεσινά τά βαρετά εκείνα.

Καί καταντά το αύριο πιά σάν αύριο νά μή μοιάζει.

 

 

 

MONOTONY

One monotonous day is followed by

another identical monotonous day.

The same things will happen, they

will happen again—

the same moments will find us and leave us.

A month goes by and brings another month.

It’s easy to see what’s coming next;

those boring things from the day before.

Till tomorrow doesn’t feel like tomorrow at all.

ΑΠ ΤΕΣ ΕΝΝΙΑ—

 

 

Δώδεκα καί μισή. Γρήγορα πέρασεν η ώρα

απ’ τές εννιά πού άναψα τήν λάμπα

καί κάθισα εδώ. Κάθουμουν χωρίς νά διαβάζω

καί χωρίς νά μιλώ. Μέ ποιόνα νά μιλήσω

κατάμονος μέσα στό σπίτι αυτό.

Τό είδωλον τού νέου σώματος μου

απ’τές εννιά πού άναψα τήν λάμπα

ήλθε καί μέ ηύρε καί μέ θύμισε

κλειστές κάμαρες αρωματισμένες,

καί περασμένην ηδονή—τί τολμηρή ηδονή!

Κ’ επίσης μ’ έφερε στά μάτια εμπρός,

δρόμους πού τώρα έγιναν αγνώριστοι,

κέντρα γεμάτα κίνησι πού τέλεψαν,

καί θέατρα καί καφενεία πού ήσαν μιά φορά.

Το είδωλον τού νέου σώματός μου

ήλθε καί μ’ έφερε καί τά λυπητρεά

πένθη τής οικογένειας, χωρισμοί

αισθήματα δικών μου, αισθήματα

τών πεθαμένων τόσο λίγο εκτιμηθέντα.

Δώδεκα καί μισή. Πώς πέρασεν η ώρα.

Δώδεκα καί μισή. Πώς πέρασαν τά χρόνια.

 

SINCENINEO’CLOCK

 

 

Twelvethirty. Timehasgonebyquickly

sincenine o’clock when I lit the lamp

and sat down here. I sat without reading,

and without speaking. Whom would I speak to

alone in this house?

The vision of my youthful body

has come and visited me since nine o’clock

when I lit the lamp and has recalled

closed rooms full of fragrance

and lost carnal pleasure—what bold pleasure!

And it also brought before my eyes,

roads that are now unrecognizable,

taverns full of action that have closed,

and theaters and coffee bars that no longer exist.

The vision of my youthful body

also brought me sad memories;

family mourning, separations,

feelings about loved ones, emotions

of the dead so little appreciated.

Half past twelve. How time has gone by.

Half past twelve. How the years went by.

Κωνσταντίνος Καβάφης και Ερωτισμός/Constantine Cavafy and Eroticism

 

Sensuous, erotic, exact Cavafy does not so much tell a story as create an atmosphere, sweeping the reader away on a blue Aegean sea of longing.

The endurance of his work is in his approach, embodying both the immediacy of

the Hellenic past and the direct moment of an imagined erotic encounter.

 

ΣΤΟΥ ΚΑΦΕΝΕΙΟΥ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ

 

Τήν προσοχή μου κάτι πού είπαν πλάγι μου

διεύθυνε στού καφενείου τήν είσοδο.

Κ’ είδα τ’ ωραίο σώμα πού έμοιαζε

σάν απ’ τήν άκρα πείρα του νά τώκαμεν ο Έρως—

πλάττοντας τά συμμετρικά του μέλη μέ χαρά

υψώνοντας γλυπτό τό ανάστημα

πλάττοντας μέ συγκίνησι τό πρόσωπο

κι αφίνοντας απ’ τών χεριών τό άγγιγμα

ένα αίσθημα στό μέτωπο, στά μάτια, καί στά χείλη.

 

 

AT THE ENTRANCE OF THE CAFE

 

Something they said at the next table

directed my attention to the café door.

And I saw the beautiful body that looked

like Eros had made it out of his most exquisite experience—

shaping its symmetrical limbs joyfully;

raising its sculptured stature;

transforming the face with emotion

and leaving with the tips of his fingers

a distant nuance on the brow, on the eyes, and on the lips.

 

 

ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ

 

Η κάμαρα ήταν πτωχική καί πρόστυχη

κρυμένη επάνω από τήν ύποπτη ταβέρνα.

Απ’ τό παράθυρο φαίνονταν τό σοκάκι

τό ακάθαρτο καί τό στενό. Από κάτω

ήρχονταν η φωνές κάτι εργατών

πού έπαιζαν χαρτιά καί πού γλεντούσαν.

 

Κ’ εκεί στό λαϊκό, τό ταπεινό κρεββάτι

είχα τό σώμα τού έρωτος, είχα τά χείλη

τά ηδονικά καί ρόδινα τής μέθης—

τά ρόδινα μιάς τέτοιας μέθης, πού καί τώρα

πού γράφω, έπειτ’ από τόσα χρόνια,

μές στό μονήρες σπίτι μου, μεθώ ξανά.

 

ONE NIGHT

 

The room was poor and cheap

hidden above the shady tavern.

From the window the street was visible,

narrow and filthy. From below

came the voices of some workers

who played cards and joked around.

 

And there on the much used, lowly bed

I had the body of Eros, I had the lips,

the lustful and rosy lips of euphoria—

the rosy lips of such euphoria, that even now

as I write, after all these years,

in my solitary house, I get intoxicated again.

 

ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ

 

 

Επέστρεφε συχνά καί παίρνε με,

αγαπημένη αίσθησις επέτρεφε καί παίρνε με—

όταν ξυπνά τού σώματος η μνήμη,

κ’ επιθυμία παληά ξαναπερνά στό αίμα

όταν τά χείλη καί τό δέρμα ενθυμούνται,

κ’ αισθάνονται τά χέρια σάν ν’ αγγίζουν πάλι.

 

Επέστρεφε συχνά καί παίρνε με τήν νύχτα,

όταν τά χείλη καί τό δέρμα ενθυμούνται…

 

COME BACK

 

Come back often and take me,

beloved sensation, come back and take me—

when the memory in my body awakens,

and the old desire again runs through my blood;

when the lips and the skin remember

and the hands feel as if they were touching again.

 

Come back often and take me at night,

when the lips and the skin remember…

 

ΜΑΚΡΥΑ

 

Θάθελα αυτήν τήν μνήμη νά τήν πω…

Μά έτσι εσβύσθη πιά…σάν τίποτε δέν απομένει—

γιατί μακρυά στά πρώτα εφηβικά μου χρόνια κείται.

 

Δέρμα σάν καμωμένο από ιασεμί…

Εκείνη τού Αυγούστου—Αύγουστος ήταν; —η βραδυά…

Μόλις θυμούμαι πιά τά μάτια ήσαν, θαρρώ, μαβιά…

Α, ναί, μαβιά, ένα σαπφείρικο μαβί.

 

FAR AWAY

 

I would like to tell you a memory…

But it seems nearly erased…and as though nothing remains—

because it lies far away in my youthful years.

 

Skin like it was made of jasmine…

That day in August—was it August?—the night…

I barely remember the eyes; they were, I think, blue…

Ah yes, blue; a sapphire blue.

 

ΟΜΝΥΕΙ

 

Ομνύει κάθε τόσο   ν’ αρχίσει πιό καλή ζωή.

Αλλ’ όταν έλθει η νύχτα    μέ τές δικές της συμβουλές,

μέ τούς συμβιβασμούς της    καί μέ τές υποσχέσεις της

αλλ’ όταν έλθει η νύχτα    μέ τήν δική της δύναμι

τού σώματος πού θέλει καί ζητεί, στήν ίδια

μοιραία χαρά, χαμένος, ξαναπιαίνει.

 

HESWEARS

 

Quite often he swears   to start a better life.

But when the night comes   with its own advisories,

with its compromises,   and with its promises;

when the night comes   with its own power

over the body that craves and seeks,

to the same dark joy, forlorn, he returns.

 

ΕΠΗΓΑ

 

Δέν εδεσμεύθηκα. Τελείως αφέθηκα κ’ επήγα.

Στές απολαύσεις, πού μισό πραγματικές

μισό γυρνάμενες μές στό μυαλό μου ήσαν,

επήγα μές στήν φωτισμένη νύχτα.

Κ’ ήπια από δυνατά κρασιά, καθώς

πού πίνουν οι ανδρείοι τής ηδονής.

 

I WENT

 

I did not restrain myself.

I set myself entirely free and I went.

To the pleasures that were half real,

half turning around inside my mind,

I went to the illuminated night.

And I drank strong wines, like the ones

those who are unafraid of carnal delights drink.

 

 

English translation by Manolis Aligizakis

www.libroslibertad.ca

www.ekstasiseditions.com

Κωνσταντίνος Καβάφης / Constantine Cavafy

 ΤΑ ΑΛΟΓΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΩΣ

         Τόν Πάτροκλο σάν είδαν σκοτωμένο,

    πού ήταν τόσο ανδρείος, καί δυνατός, καί νέος

    άρχισαν τ’ άλογα νά κλαίνε τού Αχιλλέως

         η φύσις των η αθάνατη αγανακτούσε

γιά τού θανάτου αυτό τό έργον πού θωρούσε.

Τινάζαν τά κεφάλια των καί τές μακρυές χαίτες κουνούσαν

    τήν γή χτυπούσαν μέ τά πόδια, καί θρηνούσαν

τόν Πάτροκλο πού ενοιώθανε άψυχο—αφανισμένο—

μιά σάρκα τώρα ποταπή—τό πνεύμα του χαμένο—

         ανυπεράσπιστο—χωρίς πνοή—

εις τό μεγάλο Τίποτε επιστραμένο απ’ τήν ζωή.

         Τά δάκρυα είδε ο Ζεύς τών αθανάτων

    αλόγων καί λυπήθη. «Στού Πηλέως τόν γάμο»

    είπε «δέν έπρεπ’ έτσι άσκεπτα νά κάμω

         καλύτερα νά μήν σάς δίναμε άλογά μου

    δυστυχισμένα! Τι γυρεύατ’ εκεί χάμου

στήν άθλια ανθρωπότητα πούναι τό παίγνιον τής μοίρας.

         Σείς πού ουδέ ο θάνατος φυλάγει, ουδέ γήρας

    πρόσκαιρες συμφορές σάς τυραννούν. Στά βάσανά των

    σάς έμπλεξαν οι ανθρώποι.»—Ώμως τά δάκρυά των

         γιά τού θανάτου τήν παντοτεινή

    τήν συμφορά εχύνανε τά δυό τά ζώα τά ευγενή.

 

THE HORSES OF ACHILLES

              When they saw Patroklos dead,

       who was so brave, and strong, and young,

       the horses of Achilles began to cry;

              their immortal nature was outraged

       at the sight of this work of death.

They reared up, and tossed their long manes,

       they stamped the ground with their hooves, and mourned

Patroklos, whom they felt was soulless—devastated—

lifeless flesh now—his spirit gone—

              defenseless—without breath—

returned from life to the great Nothing.

              Zeus saw the tears of the immortal

       horses and felt sad. He said, “At the wedding of Peleus

I shouldn’t have acted so mindlessly;

              it would have been better if we had not given you away,

       my unhappy horses! What need did you have to be

down there among miserable humans, playthings of fate.

              You whom death cannot ambush, who will never grow old,

you are still tormented by disaster. People

have entangled you in their suffering.”—But

       for the endless calamity of death,

those two noble animals shed their tears.

 

Η ΠΟΛΙΣ

 

Είπες  «Θά πάγω σ’ άλλη γή, θά πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μιά πόλις άλλη θά βρεθεί καλλίτερη από αυτή.

Κάθε προσπάθεια μου μιά καταδίκη είναι γραφτή

κ’ είν’ η καρδιά μου—σάν νεκρός—θαμένη.

Ο νούς μου ώς πότε μές στόν μαρασμό αυτόν θά μένει.

Όπου τό μάτι μου γυρίσω, όπου κι άν δώ

ερείπια μαύρα τής ζωής μου βλέπω εδώ,

πού τόσα χρόνια πέρασα καί ρήμαξα καί χάλασα.»

Καινούριους τόπους δέν θά βρείς, δέν θάβρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θά σέ ακολουθεί. Στούς δρόμους θά γυρνάς

τούς ίδιους. Καί στές γειτονιές τές ίδιες θά γερνάς

καί μές στά ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.

Πάντα στήν πόλι αυτή θά φθάνεις. Γιά τά αλλού—μήν ελπίζεις—

δέν έχει πλοίο γιά σέ, δέν έχει οδό.

Έτσι πού τή ζωή σου ρήμαξες εδώ

στήν κώχη τούτη τήν μικρή, σ όλην τήν γή τήν χάλασες.

THE CITY

You said:  “I’ll go to another land, to another sea;

I’ll find another city better than this one.

Every effort I make is ill-fated, doomed;

and my heart —like a dead thing—lies buried.

How long will my mind continue to wither like this?

Everywhere I turn my eyes, wherever they happen to fall

I see the black ruins of my life, here

where I’ve squandered, wasted and ruined so many years.”

New lands you will not find, you will not find other seas.

The city will follow you. You will return to the same streets.

You will age in the same neighborhoods; and in these

same houses you will turn gray. You will always

arrive in the same city. Don’t even hope to escape it,

there is no ship for you, no road out of town.

As you have wasted your life here, in this small corner

you’ve wasted it in the whole world.

ΤΡΩΕΣ

Είν’η προσπάθειές μας, τών συφοριασμένων

είν’ η προσπάθειές μας σάν τών Τρώων.

Κομμάτι κατορθώνουμε  κομμάτι

παίρνουμ’ επάνω μας κι αρχίζουμε

νάχουμε θάρρος καί καλές ελπίδες.

Μα πάντα κάτι βγαίνει καί μάς σταματά.

Ο Αχιλλεύς στήν τάφρον εμπροστά μας

βγαίνει καί μέ φωνές μεγάλες μάς τρομάζει.—

Είν’ η προσπάθειές μας σάν τών Τρώων,

Θαρούμε πώς μέ απόφασι καί τόλμη

θ’ αλλάξουμε τής τύχης τήν καταφορά,

κ’ έξω στεκόμεθα ν’ αγωνισθούμε.

Αλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,

η τόλμη κ’ η απόφασίς μας χάνονται

ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει

κι ολόγυρα απ’ τα τείχη τρέχουμε

ζητώντας νά γλυτώσουμε μέ τήν φυγή.

Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,

στά τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.

Τών ημερών μας αναμνήσεις κλαίν κ’ αισθήματα.

Πικρά γιά μάς ο Πρίαμος κ’ η Εκάβη κλαίνε.

 

TROJANS

Our efforts are like those of the unfortunate;

like the efforts of the Trojans.

We succeed a bit; we regain

our confidence; and we start feeling

brave and having high hopes.

But always something comes up and stops us.

Achilles appears in front of us in the trench

and with loud shouts frightens us back.—

Our efforts are like those of the Trojans.

We think that with resolution and boldness

we can reverse the downhill course of fate,

and we stand outside ready to fight.

But when the great crisis comes,

our boldness and resolution vanish;

our soul is shaken, paralyzed;

and we run around the walls

trying to save ourselves by running away.

And yet our fall is certain. High up,

on the walls, the dirge has already started

mourning memories and auras of our days.

Priamos and Ekavi weep bitterly for us.

~English Translation by Manolis Aligizakis

CONSTANTINE CAVAFY/KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ-ΙΘΑΚΗ/ITHAKA-ΜΑΡΤΙΑΙ ΕΙΔΟΙ/THE IDES OF MARCH

ΙΘΑΚΗ

Σα βγείς στόν πηγαιμό γιά τήν Ιθάκη,

νά εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,

γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.

Τούς Λαιστρυγόνας καί τούς Κύκλωπας,

τόν θυμωμένο Ποσειδώνα μή φοβάσαι,

τέτοια στόν δρόμο σου ποτέ σου δέν θά βρείς,

άν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, άν εκλεκτή

συγκίνησις τό πνεύμα καί τό σώμα σου αγγίζει.

Τούς Λαιστρυγόνας καί τούς Κύκλωπας,

τόν άγριο Ποσειδώνα δέν θά συναντήσεις,

άν δέν τούς κουβανείς μές στήν ψυχή σου,

άν η ψυχή σου δέν τούς στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.

Πολλά τά καλοκαιρινά πρωϊά νά είναι

πού μέ τί ευχαρίστησι, μέ τί χαρά

θά μπαίνεις σέ λιμένες πρωτοειδωμένους

νά σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,

καί τές καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις

σεντέφια καί κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους

καί ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής

όσο μπορείς πιό άφθονα ηδονικά μυρωδικά

σέ πόλεις Αιγυπτιακές πολλές νά πάς

νά μάθεις καί νά μάθεις απ’ τούς σπουδασμένους.

Πάντα στόν νού σου νάχεις τήν Ιθάκη.

Τό φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.

Αλλά μή βιάζεις τό ταξείδι διόλου.

Καλλίτερα χρόνια πολλά νά διαρκέσει

καί γέρος πιά ν’ αράξεις στό νησί

πλούσιος μέ όσα κέρδισες στόν δρόμο,

μή προσδοκώντας πλούτη νά σέ δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.

Χωρίς αυτήν δέν θάβγαινες στόν δρόμο.

Άλλα δέν έχει νά σέ δώσει πιά.

Κι άν πτωχική τήν βρείς, η Ιθάκη δέν σέ γέλασε.

Έτσι σοφός πού έγινες, μέ τόση πείρα,

ήδη θά τό κατάλαβες η Ιθάκες τί σημαίνουν.

ITHAKA

When you start on your way to Ithaka,

pray that your journey will be long,

full of adventures, full of knowledge.

Do not fear The Lestrygonyans,

the Cyclopes, or the angry Poseidon,

you will never run into things like that,

if your thoughts are kept high, if a clear,

excitement moves your body and your spirit.

You will never meet the Lestrygonians

or the Cyclops or the angry Poseidon

unless you carry them in your soul,

unless your soul raises them up in front of you.

Pray that the way is long.

Let the summer mornings be many

when you will enter with such pleasure, such joy,

harbors you have never seen before;

may you stop at Phoenician markets,

to buy their fine merchandise,

mother-of-pearl and coral, amber and ebony,

and pleasurable perfumes of every kind,

as many as you can get;

and may you visit a lot of Egyptian cities,

to learn and go on learning from their scholars.

Always maintain Ithaka in your mind.

Arrival there is your destiny.

But don’t hurry the trip at all.

Let it last for many years;

and when you reach the island and you are old,

rich with all you have gained on the way,

do not expect any further riches from Ithaka.

Ithaca gave you the beautiful voyage.

Without her you would never have started your journey.

She has nothing else to give you.

And if you find Ithaca poor, Ithaka has not tricked you.

You have become such a wise person, with so much experience,

you have already understood what Ithakas mean.

ΜΑΡΤΙΑΙ ΕΙΔΟΙ

Τά μεγαλεία νά φοβάσαι, ώ ψυχή.

Καί τές φιλοδοξίες σου νά υπερνικήσεις

άν δέν μπορείς, μέ δισταγμό καί προφυλάξεις

νά τές ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,

τόσο εξεταστική, προσεκτική νά είσαι.

Κι όταν θά φθάσεις στήν ακμή σου, Καίσαρ πιά

έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,

τότε κυρίως πρόσεξε σάν βγείς στόν δρόμον έξω,

εξουσιαστής περίβλητος μέ συνοδεία

άν τύχει καί πλησιάσει από τόν όχλο

κανένας Αρτεμίδωρος, πού φέρνει γράμμα,

καί λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,

είναι μεγάλα πράγματα πού σ’ ενδιαφέρουν»,

μή λείψεις να σταθείς, μή λείψεις ν’ αναβάλλεις

κάθε ομιλίαν η δουλειά μή λείψεις τούς διαφόρους

πού σέ χαιρετούν καί προσκυνούν νά τούς παραμερίσεις

(τούς βλέπεις πιό αργά) άς περιμένει ακόμη

κ’ η Σύγκλητος αυτή, κ’ευθύς νά τά γνωρίσεις

τά σοβαρά γραφόμενα τού Αρτεμιδώρου.

 

THE IDES OF MARCH

Beware of grandeur, oh soul.

And if you can’t overcome your ambitions,

pursue them with hesitant precaution.

And the more you go forward, the more

inquiring and careful you must be.

And when you reach your zenith, as a Caesar at last;

when you take on the role of such a famous man,

then most of all be careful when you go out on the street,

like any famous master with your entourage,

if by chance some Artemidoros approaches

out of the crowd, bringing you a letter,

and says in a hurry “Read this at once,

these are serious matters that concern you,”

don’t fail to stop; don’t fail to postpone

every speech or task; don’t fail to turn away

the various people who greet you and bow to you

(you can see them later); let even the Senate wait,

for you must consider at once

the serious writings of Artemidoros.

~Κωνσταντίνος Καβάφης

~Constantine Cavafy-Translation by Manolis Aligizakis